Сажидин НУЬКI - ХАЛА

САЖИЖИН 
 

НуькI - хал

ИШИРАКЗАВАЙБУР:
НуькI-хала
Къари-баде
Къажа-буба
Ашукь Уьзден
Дилбер свас
Чубан Али
Чубан Вели
Аждагьан
Нуьквер Гьач
Нуьквер Вач
Иблис тIапIахъан
ШейтIан пкавул
(Лезги халкьдин «НуькI-хала» хкетдин бинедаллаз
яратмишнавай вад шикилдин тамаша)

Сад лагьай шикил
Сегьнедин далу патай ашукьди лезги
чуьнгуьрдиз бахшнавай мани лугьуда
Уьзден
Шад манийрик кутаз лувар,
Къурмишда на гьар са сувар.
Ашукьардай чилер, цавар,
Аламатдин затI я чуьнгуьр.

Лезги халкьдин мел-мехъерин,
Шагьларин шагь я вун ширин.
Руьгь кутадай рикIик дерин,
Аламатдин затI я чуьнгуьр.

Свас хьиз цIийи чамран хурал,
Рахада вун ич хьиз тарал.
Лезги чилел марал,
Аламатдин затI я чуьнгуьр.

Ашукьдин мани бегенмиш хьайи
межлисда авайбурун ванер акъатда.
Сегьне ачух жеда. Гатфарин вахт.
Булах алай чка. ЧIив-чIирив ягъиз
НуькI- хала къведа.
НуькI -хала
Гуьзел вахт я гатфарин,
Дуьнья ава цуькведа.
Абулейсан марфарин,
Селлер къвазва уьлкведа.

ХкечIзава рагъ экуь,
Вили мехмер гьуьлуькай.
Чиг некIедин къвезвай ни,
Азад лезги чиликай.

Хабар нивай гун за квез?
Валал алай цацунвай.
Къугъвадай кьван, тIем текъвез,
Гуьлуьтарни къазунвай.

Хабарар гун къе за квез
Кьве жегьилдин рикIерикай.
Абуруз куьмек екез,
ГьикI хьанатIа нуькIрекай:
( мани лугьуда)
Уьмуьр физва махара,
Мани лугьуз, кьуьл ийиз.
Душманар тваз ракьара,
Дустарин рикI гуьл ийиз.
Зегьмет чIугваз гъилерал,
Шад хъвер ала вилерал.
Лув гуда за чилерал,
Манидикай цIил ийиз.

Кьуьл ийиз-ийиз, сегьнедай НуькI-хала
хъфида. Къуьнуьхъ кварни галаз булахдал ашукьдин яр Дилбер къведа.
Квар цяй ацIурдайла, чуьнеба Уьзден къведа.
Уьзден
Аман Дилбер, чан Дилбер,
Вун къизилдин цуьк яни?
Дилбер
(кичIе хьана)
Аман зи рикI! Аман рикI!
Я Уьзден, ам вун яни?
Уьзден
Масан Дилбер, чан Дилбер,
Вун гьамиша икI яни?
Дилбер
Я Уьзден, ваз хьанай гьикI?
РикI гьакьван умун яни?
Вун маса кас хьиз хьана,
Пад жезвай зи рикI хура.
Уьзден
Закай кичIе куьз хьана?
Зун ашукь я вал пара.
Аман Дилбер, чан Дуьлбер,
Вун къизилдин цуьк я зи.
Рекье тур зун, чан Дилбер,
Кефиярни куьк я зи.
Дилбер
(пехъерин гьарайдин сесер акъатда)
Авач рикIиз гьич кьарай,
Гьарагъзава пехъери.
Уьзден
Ам билбил я и тарай,
Хабар гузвай мехъерин.
Хажалатар мийир на,
Шадвал жеда чаз пара!
Дилбер
Йифди лампа куькIуьрна,
Секин туш зи рикI хура.
Вун финиф чир хьайила,
Вахт акъудда ишез за.
Вун рикIин сир хьайила,
ГьикI неда фу кичIез за?
Уьзден
Ваз чида зун кесиб я,
Харжар кIанда мехъериз.
Дилбер
Уьзден, вун зи несиб я,
Фимир яргъал рекьериз.
Зун кесиб вал рази я.
Уьзден
Вун рази я?..Зунни я,
Амма ава адетар.
Айибда чун вирида,
тахьайла девлетар.
Дилбер
Фимир, зун вал рази я!
Уьзден
Ашукьвал-зи рузи я.
Сабурар гун рикIериз.
Арш герек я лекьериз,
Зун векил я халкьарин.
Хажалатмир, Дилбер на!
На лугьун, заз дагъларин,
Чир ийизва рекьер на.
Зи чуьнгуьрдин ван туна,
Къадим лезги уьлкведа,
Гаталди ваз акуна,
Зун ви патав хкведа.
Дилбер
Бармак авун герек я,
Гила жуван шалдикай.
(шехьда)
Уьзден
Заз чида, вун зирек я,
Хабар я ви тIалдикай!
Де мад сагърай! Зун фена.
Дилбер
Бес зун гьиниз? Ма яйлух!
Аманат тир ваз хурай.
Дерт хьайила къариблух,
Яйлух кьуна заз гьарай.
Уьзден
Вуч багьа я ядигар?!
Акат хьана рикIик гар.
(мани лугьуда)
Де вун сагърай, зи кIани яр,
Вун рикIеваз къекъведа зун.
РикIе хуьда за ви гатфар,
Муштулух гваз хуькведа зун.
Дилбер
Югъур хьуй ваз физвай сефер,
Акъвазда вал вил алаз зун.
Бахтлубур хьуй йикъар, йифер,
Эхда. рикIик кватIан зурзун.
(Уьзден фида. Дилбер тек амукьда)
Хъсан рехъ ваз, зи Уьзден яр!
Дагъдикай хьуй ваз дуьзен, яр.
Эй Сад Аллагь, Вакай чара!
Мягькем ая на чи ара.
Билбил мани лугьуз тара,
Дилберан рикI жез жедани?

Бахтлуди хьуй физвай сефер,
Кьилел къугъваз лацу лифер.
Вуна шад яз, чIугваз кефер,
Дилберан рикI шез жедани?
(Дилбер, яд авай кварни гваз хъфида.
Булахдал НуькI-хала къведа.)
НуькI-хала
Гьайиф жуван алатай,
Жегьил вахтар цуькведин.
РикI кузва яр къакъатай,
И кесиб тир бикедин.
(Сад лагьана югъ мичIи жеда.
Къариба сесер акъатда.
КичIе хьайи НуькI-хала
цавуз акъатда.И арада адан
кIвачиз еке са цаз акьахда)
Агь батин цаз! Вун гьинай,
Акьахнай къе зи кIвачиз?
Са тIимил вахт тир ина,
Яшамиш жез гъам гвачиз.
(чуьнуьх жеда)
Пкавул
Эй инсанар! Гьайванар!
Лугьумир хьи ван хьанач. 
Вирибурун дуванар,
Ийидай захъ чан хьанач.
Гьар са инсан, къеледиз
Мажбурзава атуниз.
Татай гьар са келлегуьз,
Рекьида хам хутIуниз!
ТIапIахъан
ГьакI хьайила. гьар са кас,
Хкаж хьухь и къеледиз!
ХьайитIа куьн татай кас,
ЯкIв чуькьведа келледиз!
(кьведани)
Амач гила азадвал!
Аллагь я куьн Аждагьан.
Чи мурад я барбатIвал,
Лугьумир хьи хьанач ван!
(тикрари-тикрариз хъфида.
булахдал НуькI-хала хкведа)
НуькI-хала
Гьарай эллер! Гьарай гуж!
Эхирзамандин югъ я.
Аждагьанди кьунва чун,
Йикьни шувандин югъ я!
(тамашачийрихъ элкъвена)
Агь батин! Агь зегьримар,
Цаз ава хьи кIваче зи.
Ша, куьмек це, аялар!
Цаз акъудиз кIвачяй зи!
Куьнни гьикьван яргъа хьана?
Зи ивидин паргъа кана!
(сегьнедиз Аждагьандин гъилибанар хкведа.
НуькI-хала чуьнуьх жеда. Нуькверар Гьачни Вач 
чпи тарашай шейэрни гваз хкведа)
Гьач
Акъатна чи кар кьилиз,
Вахчуз хьана къелени!
Яд чимийда гьар кьилиз,
Секин тадач кIвалени.
Вач
Сифте нубат Уьзден кьун,
Чи кьведанни буржи я.
Герек тир ден-беден кьун,
Чун алчах кьве къуччи я!
(тарашай затIариз тамашда)
Гьач
И сеферда хъсан гъуьрч,
Яна, Вач чи картари.
Вач
ТIимил яни кIватIай куьч?
Я Гьач, и пис шартIара?
Гьач
И перемар-бицIидаз!
И шаламар-кьецIидаз!
(затIариз тамашиз, руфун чухвада.)
Мерженарни-рушариз!
Вач
Чидач, акьул кьеридаз,
Кьуьзуь ятIан яшариз!
Гьач
Я кьей хва Вач! Чун инал,
Къугъвазва зир-зибидив.
Уьзден тадиз кьун патал,
Вахт багьа я, кимиди!!!
(кьведни, затIар кIватIна, катда.
булахдал НуькI-хала хкведа)
НуькI-хала
Агь. зегьримар хьайи цаз!
ГьикI акьахнай дабандиз?
Са вад югъ тир акур чаз,
Лугьуз-хъуьрез кIубандиз.
(кицIер кикIидай ванер акъатда.
НуькI-хала катда. Гьачни Вач
Дилбер свасни гваз хкведа)
Гьач
Уьзден чавай кьаз хьанач,
Катна чакай пехъ гьана!
Вач
Адан келле хаз хьанач,
Фейиди пис рехъ хьана!
Иеси кьей кицIини,
Къазунна зи шалварар!
Гьач
Хьана са кIвач кьецIини,
Вач
Квез я гила ялварар?
Гьач
Гьи гьуьлуьз ам фейитIан,
Дилбер ава гъиле чи.
Вач
Жафа я гьа кьейитIан,
Аждагьанди келле чи…
АтIуда гьа! Чадура
КутIун хъийин тIарамдиз.
Гьач
ТахьайтIа, чу са цIудра,
Кьисмет жеда вагьрамдиз.
(чадурадик квай Дилбераз килигда. Дилбера гьарайда) 
Вач
Гьайиф тушни гуьзел руш,
Кесиб кIвалин лукI хьунухь?
Гьач
Аждагьандин къулаз хуш,
Лайихлу я ам цIукI хьунухь.
КIанзавайди кIвал я ам,
Аждагьандиз экв гудай.
Вач
Чун паталди мал я ам,
КIан хьайивал-нек гудай!
Гьач
Уьзден фенва чуьллериз,
Къуллугъ ийиз эллериз!
Вач
Аквадалди катин чун,
А Лукьманан вилериз!
Гьач
Ам Уьзденан буба я,
Адан фигъил зурба я!
Вач
Къарагъгъдалди Аждагьан,
Гваз хъфин чун муштулух!
Гуьзел Дилбер къалурна.
Вил ацIурин тежер тух!
Дилбер
Я гурба-гур хьайибур!
Квез завай вуч кIанзава?
Я Аллагьдт кьейибур!..
Гьач
Хъуьреда ван хьайибур!
Вач
Я руш! На вуч ванзава?
Аллагьарни пачагьар.
Чи патав вуч ксар я!?!
Дилбер
(гьарайда)
Квез герекди, алчахар!
Вабадин пис азар я!!!
Къе куьн гъиляй, къачагъар,
Чи вилаят бизар я!
(Дилберни гваз Гьачни Вач хъфида. НуькI-хала хкведа)
НуькI-хала
Ай мусибат, мусибат!
Вуч аквазва вилериз?!
Эх гьикI ийин и гьайбат?
Экв аквазмач вилериз.
ГьикI хабарин ашукьдиз?
Бедбахт хьанвай ярдикай.
ГьикI хабариз за халкьдиз?
И алчах тир кардикай.
Агь, Аждагьан-авара!
Вун лянетдин къван я хьи.
Аллаг течир цавара,
Пеле авай къан я хьи!
Эхир кьил ви-эхир пуч
ТавуртIа зун туш НуькI-хала.
Гила за ваз секинвал гуч,
Я Аллагь, заз На рехъ къала!!!
Лагь, ни ракIар гатада?
Низ эверин куьмекдиз?
За ник умуд кутада?
Лув гун патал зирекдиз.
(сефилдиз мани лугьуда)
Ви кьилиз яд чим тавуртIа,
Вучда закай нуькI хьана?
Дилбер азад тавуртIа,
Дуьньядикай рикI хана.
Намус, гъейрат квачирбур,
Кьин хьурай зи келледал.
Куь авуна бейабур,
Лянет къурда къеледал!
(НуькI-хала хъифида)

Кьвед лагьай шикил
Сегьнедин далу патай, ашукь Уьздена,
садвал хуьниз бахшнавай мани яда.
Уьзден
Къарагъ халкьар, азадвал хуьз!
Жезвач чавай чи садвал хуьз.
Кьаз тахьана чи шадвал хуьз,
Югъни йиф хьиз къара хьанва.
Ингье, уьзуькъара хьанва.

Аждагьанди чи хуьрер куз,
Рекьизва халкь азабар гуз.
Агъзурралди хьана ялгъуз,
Етим-есир пара хьанва.
Ингье, уьзуькъара хьанва.

Къекъуьгъ, Уьзден, гьар са хуьре,
Уях ийиз дагъни дере.
Къуба, Самур, Дербент, Куьре,
Санал вара-зара хьанва.
Ингье, уьзуькъара хьанва.

Дустар! Зазни хабар я,
Аждагьандин краркай.
Лугьумир-бейхабар я,
Вучда кьуна тIвараркай?

Чахъ чи къадим чил ава,
Берекатрин ери тир.
Чахъ чи Касдин гьуьл ава,
ЦIурурнавай гъери тир.

Чахъава чи булахар,
Абукевсер ятарин.
Чахъ тарихрин кIвалахар,
Ава игит картарин!
      (Перде ачух жедалди, са патай Пкавула, 
муькуь патай ТIапIахъана, инсанар
кьаз, къеледиз хутахиз къалурда.
Абуру мани лугьуда)
Гьач
Эй инсанар! Эй гьайванар!
Лугьумир хьи ван хьанач.
Куьн са-садан дуванар,
Ийидай захъ чан хьанач!
Вач
Гьар са инсан къеледиз,
Мажбур я куьн атуниз.
Татай гьар са келлегуьз,
Гьазур хьухь хам хутIуниз!
Кьведани
Амач гила азадвал!
Аждагьан я куьн Аллагь.
Дарман я куьн-барбатIвал,
Валлагь, Биллагь, я Валлагь!!!
(Хъфида. НуькI-хала къведа.
Адаз тIанур кузвай къари аквада)
Къари-баде
ЦIай акьазвач тIанурда,
Зи чара лап атIанва.
Тинини, квез акуртIа,
Цуру жезва атана.

Батин галукьай саягъ,
ЧIур жезва чи гьар са кар.
Чуьнуьх хьанва чакай рагъ,
Вуж ятIа и тахсиркар?
НуькI-хала
Чан къарияр, гена куьн,
Ахвариз лап кьезил я.
ТIебиатди хвена куьн,
Гьарма сад са къизил я.
(мукьув агатда)
Къари-баде, хийирар!
Вун акунал шад я рикI!
Къари-баде
Абат хийир, хийирар,
Аллагьди гуй ваз, чан НуькI!
Чухсагъул ваз мез гъери,
Лув це цавай, нез гъери!
Вуч дерт гватIа заз лагь, НуькI,
Къурбанд хьурай ваз зи рикI!
НуькI-хала
Вуч дерт жеда? ЦIайни гум,
Кьисмет хьанва уьлкведиз.
Къе экуьнахъ кьве залум,
Душман хьанва бикедиз!
Къари-баде
Бике вуж я!?
НуькI-хала
Чи Дилбер!
Къари-баде
КIани яр чи ашукьдин!?
(метIер гатада)
НуькI-хала
Эхь, я Баде. Гьа рагьбер,
Вири лезги махлукьдик.
Хажалат ква лекедин.
Ярдиз гайи яйлухдик,
Умуд кумач Бикедин.
Къари-баде
Ни хуькуьрна Бикедик?
Ни кутуна лекедик!?
НуькI-хала
Ни кутада? -Зегьерри,
Аждагьандин нуькверри!
Къари-баде
Душман тергдай кьегьалриз,
КIанзавай заз фу чарарз.
Уф гудай кьван зегьерриз,
КуьцIенва зун, рикI цIараз!
Кьуьзуь кьиляй эхир пуч
ХьайитIа, НуькI, гуж хьана!
Я хва амач, я захъ руш,
Гъуьлни кьена, пуч хьана.
НуькI-хала
(язух чIугваз)
Кайибурал – кайибур,
Дуьшуьш хьана эхирдиз.
Халкь и йикъал гъайибур,
Кьисмет хьуй куьн пехирдиз!
Къари-баде
Чахъ виликан бахт амач,
Шадвал амач рикIерихъ.
Я гатфарихъ тахт амач,
Атир амач цуькверихъ.

Душман хьанва кIваликай,
Акваз чIуру ахварар.
Ингье, регъвей гъуьруькай,
Са пай хьанва чIахарар.
НуькI-хала
Къари-баде, яб це заз.
Вал гьалтнавайкар ава.
Цаз акъуддай раб це, заз
Хажалатдин пар ава.
Къари-баде
Вахъ вуч хьанва, я чан НуькI?!
НуькI-хала
Са куьмек це заз вуна!
Фад акъуда цаз вуна!
Къари-баде
(хурудикай раб хкудда)
Буьркьуь хьанвай вилериз,
ЗатI аквазман, яш хьана?
Къуллугъдай кьван эллериз,
Чан НуькI, зи кьве кIвач хана.
(са гужалди цаз акъудда,
НуькIряй гьарай акъатда,
Цаз гадриз кIан жеда)
НуькI-хала
Цаз гадармир! Ам вуна,
Вегь вилик квай тIанурдиз!
Ахпа тамащ, цIай кьуна,
Ана жедай гургурдиз!
(Цаз аватай тIанурда цIай гьатда.
Фу чараз башламишайла Къари-
бадени НуькI-хала манидал къведа)
Къари-баде
И цаз вегьей вахтуна,
ТIанурдани цIай кьуна,
Ай аламат, аламат.
Акуна заз аламат!
НуькI-хала
(кьуьл ийиз)
Азиз тIанур, чан тIанур!
Къалур ая чаз ви нур,
Чахъ авай тек сад я вун!
Лезги хьаран буба я.
Берекатрин чад я вун,
Ви гьунарар зурба я!
Къари-баде
ТIуьр. туьтIуьрди ваз гьалал,
Кар хьайивал заз ахъай.
Вири лагь заз хьайивал,
Чуьнуьх мийир на захъай.
НуькI-хала
Вуч лугьун за ваз, къари?
Сир авач чи арада.
Кьил гъвечIи я, мез куьруь,
Кар гьатнава кьарада.
Къари-баде
Кьве югъ тир рикI секин яз,
Мад хъижезва зи хур пад!
НуькI-хала
Лув гуз, къугъваз, эркин яз,
Зи кефини тир лап шад…
Булахдилай ядни гваз,
Хкведайла кварнигваз,
Баде, за вуч лугьун ваз…
Чи ашукьдин ярникваз,
Къуьнуьхъ галай кварни кваз,
Кьве нуькверни кат хьана!!!
Къари-баде
(ярх хьана)
Аман. зи рикI пад хьана!!!
НуькI-хала
(чиниз яд яда)
Дилберан ван хьайила,
Тфу гуз кьве къабандиз;
РикI цIуьдгъуьнна кайила,
Цаз акьахнай дабандиз!
Къари-баде
Гила гьатна гъавурда.
Фу неъ. Яд хъухъ, са кIус ваз.
НуькI-хала
Геж жеда акI авуртIа,
Мажал авач, Баде заз!
Къари-баде
Мад завай ваз вуч куьмек
КIанзаватIа лагь вуна.
Рекье жеда ваз герек,
И пуд фуни твах вуна!
(багъламадик фу кутуна вугуда)
Мад са кIвалах рикIелай,
Тахьуй вуна ракъуриз.
Амалдарар вижевай,
Дустар алахъ жагъуриз.
Аждагьанрихъ - къуватар,
Чахъ авайди – амал я.
Чаз герекди гъалатIар
Ахъай тийир камал я!
НуькI-хала
Къари-баде, баркалла!
(темен гана фу къачуда)
Зав гвай дерт на цIув гана.
Зал Дилберан вил ала,
Рекье гьатин лув гана!
Къари-бадединпатавай ашукь
Уьзденан буба Лукьман фида.
Къари-баде
Вун гьиниз я, Я Лукьман,
Гъилер гьарнихъ юзуриз?!
Лукьман
КIанзава заз са дарман,
Тади гьалда гьазуриз!
Къари-баде
Аждагьандал тIем къведай,
ЗатI авани, я Лукьман?
Лукьман
КIвачер ава къекъведай,
Фидай лап Шагь-дагъдиз кьван!
Аждагьанар терг ийиз,
Чида лезги халкьариз.
Къалгъандикай верг ийиз,
Ракъурда ам ахвариз.
Какадарна векьерни,
Хъчарни кваз суьгьуьрдин;
ЧIур жедайвал лекьерни,
Жемда жеда чехирдин.
Амма са кар лагь на заз,
Рекье твада нив гана?
КIанзава заз рекье тваз,
Самур вацIун цив гана.
Къари-баде
Ван хьана заз НуькIревай,
Дуьшуьшдикай квел атай.
Шадвал квахьна рикIевай,
Вилер кузма шел атай.
Ийидай кар фад ая,
НуькI-халадиз дад ая!
Аждагьандин къеледиз,
ТагайтIа ваз ихтияр;
Яд чим ийиз келледиз,
НуькI рекье тур-бахтияр!
Лукьман
Чухсагъул ви кьатIуниз,
Дуьз тир рехъ на заз къалурна.
Вегьена са затIуниз,
Агакьарин чукурна!
Къари-баде
Гьар са кIвалах ви дуьз хьуй,
Фуни къачу тIанурдин.
Лукьман
Чан чагъ яз ви виш йис хьуй,
Чешне инсан хатурдин!
(Къари-бадеди Лукьман рекье твада.

Пуд лагьай шикил
Пердедин далу патай Уьзденан азадвилин
манидин ван къведа
Уьзден
Агъзур сарин лезги хуьрер,
ЧукIурна хьи, азиз эллер!
Буьркьуь хьун душманрин вилер,
Эвелимжи мурад я хьи!

Кьакьан дагълар, чар булахар,
Женнетар я чи яйлахар.
Дуьзмиш хьунухь куьн кIвалахар,
Эвелимжи мурад я хьи!

Ашукь Уьзден лекь хьиз цава,
Женгчи мани лугьуз ава.
Манидикай хьун квез дава,
Эвелимжи мурад я хьи!
(яргъай Дилберан манидин ванни къведа)
Дилбер
Вун манияр лугьуз къекъвез,
Аждагьандал зи тIем текъвез,
Я Сад Аллагь, элкъвез-элкъвез,
Дилберан рикI шез жедани?
Уьзден
Им Дилберан ван я хьи зи!
Дилбер
Агь, кузвайди чан я хьи зи!
Пердедин и патай Пкавул, муькуь патай
ТIапIахъан. гъилера недай-
хъвадай затIарни аваз, гафар лугьуз къведа
Пкавул
Эй инсанар! Эй гьайванар!
Лугьумир хьи ван хьанач.
Къурбанд ийиз куьн чанар,
Гьелелиг чаз кIан хьанач!
ТIапIахъан
Паярни гваз къеледиз,
Мажбур я куьн атуниз.
ДахьайтIа куьн гуьлледиз,
Яда хамар хутIуниз!
Кьведани
Къалура чаз куьн садвал,
Аждагьан куь аллагь я!
Идалайни азадвал,
КIан хьунухь квез гунагь я!
(НуькI-хала чубанрин ятахар алай
чкадал акъатда.
Адаз,фу авачиз, некIедик
цIимилар кваз, незвай чубанар аквада).
НуькI-хала
Салам алейк, стхаяр!
Куьн гьал гьикI я, архаяр?!
Али
Алейк салам, НуькI-хала!
Са бубат я, баркалла!
НуькI-хала
Дуьньядикай квез хабар
Авач, заз чиз, секин я.
Вели
(Алидиз чуьнеба)
Чун кьун патал бейхабар,
Ам нуьквер хьун мумкин я.
НуькI-хала
Архаин хьухь, Аждагьан-
Ам зи къанлу душман я.
Али
Адакай, НуькI чазни ван
Хьана, чи рикI пашман я.
Вели
Гьам юкъуз, гьам йифизни,
Къурху я чаз хъфизни.
Али
ХъфейтIани-рекьида.
Вели
КъекъвейтIани жагъида.
Аквазва ваз рекьизва,
Кьилел-кIвачел алачиз.
Гьар са йифиз мекьизва,
Къуьнерихъ лит галачиз.
НуькI-хала
ЦIимилар квай некIер нез,
Куьн эхир кьил гьикI хьурай?
Али
Суал квез я, рикIер нез?
Вели
Чи меслятчи НуькI хьурай!
НуькI-хала
Хабар ая виридаз!
Садаз, вадаз, иридаз!
Каш квай дустар мад аку!
ТIанурдин фан дад ак

Али
ЦIимилар квай некIер нез,
Гьикьван рекьин рикIер нез?
Вели
Вун гьинай? И чкаяр..?
Гъейри мугьман чубанрин.
НуькI-хала
Гваз катнава кIани яр,
Ашукьдин, агъдабанри!
Али
(Хъел кваз)
Жедай кар туш!
Вели
Вужар я?!
НуькI-хала
Аждагьанадин нуькверар!
Али
Алат тийир гужар я,
Рекьидалди рикIелай!
НуькI-хала
Акуна заз вилерал,
Аждагьандин тумар я.
Руш азад авун патал,
Зун рекьеваз чамар я!
Вели
Эхир мус хьуй лукIвилин?
Эхиз жедай гужар туш.
Гьайиф вахтар булвилин,
Гьат хъийизмай буржар туш.
Али
Телефзава жегьилар,
Хъуьрезва чи рушарал.
Девлетлуйриз-къизилар,
Халкь вегьенва лашарал.
НуькI-хала
Фу квез гьалал, стхаяр!
Зи кIвалах лап четин я.
Аждагьандин бакьаяр-
Аватнавай батин я!

Адаз са фенд кьун патал,
Мехъерик фин герек я.
Савкьват-мавкьат гун патал,
КIанзавайди-куьмек я.
Али
Гьерер чавай! Башуьсте!!!
Шумуд ятIан герек ваз.
Вел
Баш…уьстедихъ…
Али
Гъвашуьсте!!!
Вели
А кардиз вун зирек я!
НуькI-хала
Чухсагъул куьн мердвилиз!
Зун квелай лап рази я.
Аждагьандин бедвилиз-
КIанзавайди тази я!

А вагьшидиз за кьадай,
Гила тамаш кIвалахдиз.
Муштулух гваз шад жедай,
Хкведа зун яйлахдиз!
Али
Мад куьмекар гун патал,
Гьазур я чун, НуькI-хала!
Адан иви хъун патал,
Адан туьтуьх кьун патал,
Ава чахъ кьве рикI, хала!
НуькI-хала
Пара сагърай, баркалла!
Гьерер гьала! Зун фида,
А вагьшидин къеледиз.
Фелек тир чIал квез чида,
Зун вагьшидан келледиз!
Вели
Мукъаят хьухь, НуькI-хала,
Аждагьан туш-иблис я!
ЧIугуна яхъ рикI, хала,
ДекьейтIа са силис я!
Али
Агь ви рикIин ажузвал?
Къцуьрехъни жеч тамавай!
Вели
Вуна дамах къачунва,
Мефт цIуруриз кьамавай. 
НуькI-хала
Къал-макъалар герек туш,
Фидай чIавуз женгиниз.
Зунни акьван гьелек туш,
Адан келле дингиниз,
Вегьеда за рум гана!
Али
Инал вун дуьз рахана,
Зарафатдин кIвалах туш,
Аждагьан алдатмишун.
Ам са кьурай хъвалахъ туш,
Герек я дуьз тамашун.
Жув авам яз къалура,
Гьайиф къвемир гьнерер ваз.
Агъзур багьна жагъура,
Чида хъсан сирер ваз!
Вели
Амай крар чалайни
Хъсан чида ваз, гьелбет!
Али
Акъатда ви къвалайни,
Бес я авур кьван суьгьбет!
Сагъ хьурай, куьн чубанар!!!
Терг хьурай агъдабанар!!!
(НуькI-хала гьерерни гваз фида)

Кьуд лагьай шикил
Пердедин далу патай ашукь Уьзденан
язавай женгинин манидин ван къведа:
Уьзден
Азад ийиз лезги хуьрер,
Зун гьазур я, азиз эллер.
Аждагьандин ягьсуз вилер,
Акъуд ийиз, ша, женг чIугван!

Дуьнья алаш-булаш я,
Авайди са сиваш я.
Чи гьал пара яваш я,
Агуд ийиз, ша, женг чIугван!

Эверзава дагълари,
КIватI хьухь лугьуз халкь вири.
Чи Дилбер халум гьуьруь,
Къакъуд хъийиз, ша, женг чIугван!

Пкавул-санихъай, ТIапIахъан-масанихъай,
емишар гваз къведа
Пкавул
Эй инсанар! Эй гьайванар!
Лугьумир хьи ван хьанач.
Гьелелигда чаз жаванар,
Есирда кьаз кIан хьанач.
ТIапIахъан
Чахъ Аждагьан камаллу,
Ава са кас, рагъ я ам!
Чун лукIвар я вафалу,
Чи далудихъ дагъ я ам!
Кьведани
Хъвадай ядни са тике
Чаз фу гузвай кас я ам!
Сагъ хьурай адан бике,
Чун адан кьве лам я, лам!
Аждагьандин тавханаяр. Аждагьанди
тахуна ацукьна мани лугьуда
Аждагьан
(кьуьл ийиз)
Аждагьан туш – шейтIан я!
Дуьнья- им зи ватан я!
И кье пацал, сада за,
Дуьнья сара кьада за!
На-най, на-най, сикI на-най,
Хуьрер, кIвалер гьикI канай?!

Руфун аку гьуьл хьтин,
Келле дагъдин кьил хьтин.
Нез-нез, виле каш ава!
Захъ Гьач ава, Вач ава!
На-най, на-най, сикI на-най,
За куьн Дилбер гьикI гъанай?!

Хуруда зи къал ава,
Беденда зи квал ава.
Закай гьиниз катда куьн?
Са-сад гъиле гьатда куьн!
На-най, на-най, сикI на-най,
Закай кичIез йикь, на-най!
(кьве гъиливди руфун чухваз,
вичин тахтуна ацукьда)
Гьач
Гила чна манияр,
Лугьуда ваз, чан буба!
Сагъ хьурай ви кIани яр,
Лугьуда ваз, чан буба!
Вач
Ша, Гьач, чун кьвед килигин,
Чи манидал илигин!
Чун кьвед адал шад я, шад!
Ам чаз авай сад я, сад!
Кьведани
Аждагьан туш-къизил я,
Адан кьве гъил-кьезил я.
И дуьньядин пачагь я,
Чи виридан панагь я!
Аждагьан
(хъел кваз)
Бес я! Бес я! Бес я!
Япавайди куьн сес я.
Гьач
Бес я?
Вач
Бес я?
Аждагьан
Аждагьан куьн тарифрихъ,
Мегер галай кас яни?
Инал гуьрчег свас алаз,
Тарифун заз хас яни?

Куьне тариф ая зи,
Бикедикай пипIевай.
Шад ая ам кьуьл ийиз,
Дуьгуьр акъуд пелевай.
(Гьачазни Вачаз сусан чина авай
дуьгуьра акъудиз кIан жеда)

Акъваз, куьне вучзава?!
Ам зи свас я, чир хьухь квез!
Вахт гьавая пучзава,
КицIер хьтин къаткук квез!
(Аждагьандиз Дилберан патав физ кIан жеда.
Дилбера буйругъ гуда)
Дилбер
Тади мийир, кьуьл ая!
Аждагьанар зирек я.
Шадвилерин гьуьл ая,
Незвайди вуч хуьрек я?

Ви нуькверри цIегьерин,
Шад амалар авурай.
Ламран якIар нез туна,
КицIерин ав авурай!
(Гьачавни Вачав Аждагьанди
ламран якIар нез вугуда)
Аждагьан
Неъ ламран як Гьачни Вач!
Зи сусаз хъвер къведайвал.
Гила Бес я, Гьачни Вач!
Чи мугьманар кьабула!
Гьач
Ша, мугьманар Не хизанар!
Куьн атурай! Рагъ атурай!
Гваз къведайбур хьуй гузанар,
Куь вилерай нвагъ татурай!
(Нуькверри, савкьватар гвайбур ахъайиз,
гвачирбур чукурзава)
Вач
Ша кан, мугьман! Савкьватар гваз,
Куьн акурла шад я рикIиз.
Гьач
Куьн квахь, ичIи суфатар гваз,
Гъил ичIибур кIанда рекьиз!
Вач
Вун вуч кас я?
Гьач
Вуж я ви тIвар?
Вач
Гьина ава квев гвай затIар?!
Гьач
Вун гьиниз я, кьуьзуь чакъал?
Ваз ша лагьай кас авани?!
Лукьман
Квез герек я мехъериз къал?
Къе тахьайтIа, яс авани?
Заз лазим я Аждагьан.
Кьве гаф ава лугьудай.
Зунвуж ятIа, за адаз
Лугьуда, зи гъил ахъай!
(нуькверри Лукьман чукурда)
Вач
Мехъер кьулал мечерин
Афарар гъун герек туш!
Къекъверагар куьчедин,
Им квез гудай хуьрек туш!
Гьерерни гваз НуькI-хала къведайла,
адаз сефилдиз акъвазнавай Лукьман
буба аквада. Ам хъвер кваз рахада.
НуькI-хала
Салам алейк, гадаяр!
Им вуч я куьн къайдаяр?
Лукьман буба, ваз салам!
Алатна хьи ви шалам?
Лукьман
Алейк салам, я чан НуькI!
Ажугъламиш хьанва рикI!
Аждагьандин мехъерин,
Гурвал аку пехъерин? 
НуькI-хала
Аквазва заз. Зунни кваз,
И мехъерин мугьман я.
Лукьман
Я Аллагьди гайи кас,
Аждагьан чи душман я!
Чи халкьдин дерт зурба я
Зун ашукьдин буба я.
Жечни вавай и дарман,
Чи Дилберай гайитIа?
НуькI-хала
Чуьнеба хьиз зав це кван
Рекьида чир хьайитIа.
(чуьнеба дарман-бейгьуш вугуда)
Лукьман
Агъзур жуьре туьтуьяр
КIватIна за, НуькI, пIирерлай.
Зегьер ийиз питияр,
Кьисас вахчун кицIерлай.
Хъвайи чIавуз чехирар,
Жен абурун эхирар.
Гьач
Вуж я инай атайди?
НуькI яни вун, къвед яни? 
Я бахтуни атIайди,
Вирт яни вун, мед яни?!
Куьквал вуч я гьерерин?
Няметар я хуьрерин!
Вач
Ваз хвашкалди, НуькI хала!
Гикьван вахт тир такуна?
Савкьватриз ви баркалла!
Гьерер рикIи чIугуна. 
НуькI-хала
Мехъерар хьуй жедайбур!
Ширинлухар-недайбур!
Гьач
Еке гьерер вилик кваз,
Залан парар гъилик кваз,
Куьн хьтинбур-къведайбур!
Вач
Куьн хьтинбур акурла,
НуькI-хала
Гьерер рикIи чIугурла,
Гьач
Дамах гваз къекъведайбур,
Дили жеда такурла!
НуькI-хала
Салам алейк, Аждагьан!
Мехъерар ваз мубарак!
Свас жагъанва вуч хъсан?!
Аждагьан
Жуван кIвалах туькIвейла,
Тавда ишигъ куькIвейла,
Амайбурун буба вак!!!
(кьве гъили руфун кьуна хъуьреда)
Ял ягъ, галат хьанватIа,
Атай яргъал рекьерай.
НуькI-хала
Эгер гъалатI хьанватIа,
КичI акъуд чи рикIерай.
Аждагьан
Вуч гъалатIар, гъалатIар?
Захъ ава зи жаллатIар!
Къе вун хьтин вири эл,
АтанайтIа паяр гваз.
Юкъузни зун квачиз хъел,
Къекъведай, НуькI, цIаяр гваз.
НуькI-хала
Нуькверар ви хвешила,
Ава вун шад акуна.
Къара жемят гишила,
Ава квекай дакIуна.
Мехъеррикни ламарин,
ЯкIар квалда мурдал тир.
Ваз гьалдикай халкьарин,
Хабар ятIа абдал тир?
Аждагьан
Динж хьайитIа абур, НуькI,
Табий жедач лукIар хьиз.
Ви абурухъ кумир рикI,
КьирайтIун гьакI вакIар хьиз!
Вач
НуькIре чи Аждагьандиз,
Тамаш гузвай суалриз?!
Гьач
АкъатайтIа гуж хьана,
Абур кьвед къал-макъалриз!
Аждагьан
Ваз Аллагьди гана, НуькI,
Мугьман яз зи мехъерин.
ТуширтIа за а ви рикI,
Нез вугудай пехъерив!
Дилбер
АкI хьанач хьи, мехъер къуз,
Чуьруьк авун герек туш!
НуькI-хала
КIанзавай заз гьахъ лугьуз,
Къал, чуьруьк зи хуьрек туш.
Вач
НуькIрен буржи-рахун я.
Ам гьа виляй яхун я.
Аждагьан
Алат куьнни гурцIулар!
КъекъечI куьн чи рекьелай.
НуькI кIамай кьван рахурай!
Адаз зи свас акурай.
НуькI-хала
Давамрин чи суьгьбетар,
Чи мехъеррин адетар
Авайди тир хъилердай.
Гьар жуьредин кьуьлердай.

Аждагьан
Башуьсте,НуькI, гьазур я,
Ви тIалабун тамамриз.
НукI-хала
Хъелуниз зун мажбур я,
Тарс хьурай куьн авамриз.
ТIалабур и жуьре я:
Зарафатрин бере я.
Гьачакай ви сев жеда,
Вачакайни-жанавур!
Аждагьан
Гьачакай зи сев жеда?
Вачакайни-жанавур?
(буйругъ гуда кьуьл авун)
Гьачани Вача, хас партал алаз,
кьуьлер ийиз, манияр лугьуда:

Тамаш цIийи сунадиз,
Гьикьван чIагай свас ятIа?!
Зардиз, багьа зибадиз,
Лайихлу тир кас ятIа?
КIвал ацIанва къизилар,
Бахтлу жеда Дилбер свас,
Тамашиз кьий жегьилар,
Дамахун я са заз хас!
НуькI-хала
Свас мубарак, мубарак!
Чазни ачух ая рак.
(кьуьл ийиз, сусаз мукьва жеда)
Къадим лезги эллерин,
Дем къурмишин кьуьлерин!
Аждагьан
Ихьтин гафар бегенмиш
Жезва заз, НуькI, дериндай.
Сифте гафар наргимиш,
Тир кефияр сериндай.
Зун паталди гьерер на
Гваз атунай чухсагъул!
Гьач
Кеф-кефият, чан Сефият!
Вач
Чаз кефер я, квез азият!
НуькI-хала
Бес я авур хъилер на,
Зи гафарал чIугур къул!
Ихтияр це кьуьл ийиз,
Свас бикедихъ гъил кьуна.
Манидикай цIил ийиз,
Шадвал ийин кьил кьуна!
    (И арада НуькI-халади Дилберав, 
Аждагьан ва адан нуькверар сустардай
дарман гуда. Вирида хъвада ва кьуьлер ийиз
манияр лугьуда. Вири пиян яз,
гьарма вич алай чкадал ярхар жеда).
Дилбер
Аферин ваз, НуькI-хала!
Ихьтин амал туькIуьрай.
Чухсагъул ваз, баркалла,
Чи лампа мад куькIуьрай!
(кьведни катда)
 

Вад лагьай шикил
Сегьнедин далу патай Уьзденан
шадвиликай манидин ванер къведа
Уьзден
Зи ашкъидин зерейрикай,
Къизилгуьллер-къашар жезва.
Дилбер къекъвей рекьерикай,
Алагуьзли къушар жезва.

Абулейсан-яр зи масан,
Малаикдиз ухшар жезва.
Вун гьикI ава, кIан инсан!
Чун къаншаба-къаншар жезва.
Яраб Аждагьандихъ галаз,
Зи Дилберни терг жеда жал?
Рекьизва вил рекьел алаз,
Цуькведикай верг жеда жал?

Азиз дустар, азиз жемят,
Куьн азад хьун мурад я зи.
Хушбахтлуди хьана кьисмет,
Гаф-чIал сад хьун мурад я зи!
(Сегьнедин са патай дишегьлидин
ихьтин гафарин ванер къведа):
Гьар жуьредин ахварар,
Аквазва заз сефил тир.
Ярабаллагь, шад хабар
Къведач жал заз къизил тир?
Пкавул
Им вуч ван я? Вуч дуван я?
Гьиниз фена, Аждагьан?!
Чун тек туна, им вуч ван я?
Гьуьлуьз фенан, Аждагьан?!
ТIапIахъан
ЧIулав тир пуд гьерекай,
Гьайиф авур хуьрекар!
Гьачан, Вачан кIвач хана,
Чи Аждагьан лаш хьана!
(кьведни кьуьл ийиз хъфида.
Сегьнедиз НуькI-халани Дилбер къведа)
Дилбер
НуькI-хала!
НуькI-хала
Гьай, бала!
Дилбер
Яб це на!
Манидин сес таниш я.
НуькI-хала
Тади мийир, таб це на,
Белки гьакIан девриш я.
Дилбер
Агь, НуькI-хала, НуькI-хала!
РикI цIаразва хуравай.
НуькI-хала
Секин хьухь, я чан бала!
Ам билбил я таравай!
Вун акъваз и булахдал,
Зун тамашин вуж ятIа.
Ам за чириз алахъда,
Адан сес ваз хуш ятIа.
(НуькI-хала фида)
Дилбер
Аман Аллагь, Вакай куьмек,
ГьинаватIа, зи яр зирек?
Хажалатрик уьмуьр физ тек,
Дилберан рикI шез жедани?

Билбил тара лугьуз мани,
Мус жеда чи кьисмет къени?
Акван тийиз Уьзден кIани,
Дилберан рикI шез жедани?
(Дилбер НуькI-халадин гуьгъуьниз фида) Сегьнедин а патай Уьзденан манидин ван къведа.
Уьзден
Я бахтавар Къазан булах,
Мус туькIуьда лагь чи кIвалах?
Ярар-дустар галаз къвалахъ,
Шад яз акун мурад я зи!
НуькI-халадал Уьзден гьалтда.
НуькI-хала
Салам алейк, эй инсан!
Уьзден
Алейк салам, НуькI-хала!
НуькI-хала
Вучиз ятIа вун пашман?
Уьзден
ЦIун тIуьгьер я рикI, хала,
НуькI-хала
Ви гьа рикIиз кьирай зун!
Уьзден тушни вун ашукь?
Уьзден
Сад Аллагьди хуьрай вун,
Эхь, Уьзден я зун ашукь!
НуькI-хала
ГьикI хьана вун перишан
Яз аквазва халадиз?
Атанва югъ гуьлуьшан,
Лезгистандин къаладиз!
Уьзден
Хабар кьамир, чан хала!
Зи гьал пара чIуру я.
Кьуразва зи ширин чан,
Вун акьван квел кьару я?
НуькI-хала
Муштулухдай вуч гуда?
Са шад хабар гайитIа?
Ваз кIани тир къуш гуда,
Халадиз кIан хьайитIа.
Уьзден
Яраб вуч хабар ятIа?
Яраб им ахвар ятIа?
Акъваззавач рикI хура,
Вуч ятIа лагь, НуькI-хала!
(Дилбер свас къведа. НуькI-хала хъуьреда.
Уьзден серсер жеда).
НуькI-хала
Багъишламиш ая заз,
Зун ягъалмиш кар ятIа.
Инай къвезвай чIагай свас,
Тамаш ам ви яр ятIа?
Уьзден
Дилбер!
Дилбер
Уьзден!
НуькI-хала
Балаяр!
Уьзден
Зи вилер вал ала, яр!
Дилбер
Сагъ хьурай НуькI-халаяр!
Уьзден
Вун кард яни, къвед яни?
Хиял яни рикIевай?
Бахтлубур чун кьвед яни?
Ша, яд хъван са мекевай.
(кьведани булахдилай яд хъвада)
Дилбер
Зун кардни туш, я къведни,
Вал ашукь тир Дилбер я.
Бахтлу хьурай чун кьведни,
Чи даяхар эллер я.
(И гафарик кумаз, сегьнедиз Къари-баде,
Лукьман буба, чубанар къведа).
Къари-баде
Квез хийирар, балаяр!
Бахтлу хьурай вирибур!
Сагъ хьурай НуькI-халаяр!
Сагъ хьурай чи кьуьзуьбур!
Лукьман
Салам алейк, азиз хва!
Ваз хвашкалди, азиз свас!
Регьят хьана рикIиз, хва,
Хажалат тир дерин, свас.

Хабар ая виридаз!
Башламишин мехъерар.
Чир хьуй гьар са къаридиз,
Чараз хъуьтуьл шуьреяр. 
Шад ийин чи дереяр!
НуькI-хала
Эхир хьана йикъарин,
Накъвар фейи вилелай.
Аждагьандин нуькверрин,
Тахт алатна кьилелай.
Али
Сагърай, дустар, НуькI-хала!
Бахтлу хъувур жегьилар.
Ашукьди чи рикI алай.
Шад хъувурай гуьгьуьлар.
Къари-баде
Аждагьан алдатмишай,
Чи Дилбер къутармишай,
НуькI-халади багъишрай,
Чаз са мани гуьзел тир.
НуькI-хала
Мани лугьун паталди,
Заз са чуьнгуьр герек я.
Шадвал авун паталди,
Зун гьамиша зирек я!
Вели
Эллери нез-хъваз хьурай,
Шад межлисра кьуьлерин.
Наврузбегни свас хьурай,
Юкьва къизилгуьллерин.
Къари-баде
Зун ацукьда тIанурдихъ,
Чараз таза шуьреяр.
Лукьман буба
Къуй атирдив ацIурай,
Къадим лезги дереяр!
НуькI-хала
Азиз дустар-кесибар!
Къе куьн чина рагъ ава.
Чи мехъерин сагьибар!
Квехъ цуькверин багъ ава.

Ачух ая суфраяр!
Эвер вири дустариз.
Сигъ хьурай чи араяр,
Шегьре рехъ це къастариз!

Нубат-нубат кьуьл ийиз,
Вилик чIугу синияр.
Ширинлухриз гъил ийиз,
Лугьун чи шад манияр!

Къуй чи лезги мехъеррин,
Ад дуьньядиз чукIурай!
Чи манийрин, кьуьлерин,
Гьунарлувал акурай!
Али
Чибур я къе суьруьяр,
Тум-кьил акван тийидай.
Вели
Чибур я вирт-гъерияр,
Аждагьан яхъ кьейидай!
НуькI-хала
Гила за квез рикI алай
Лугьун жуван манияр.
Таза таран чиг алай,
Не квез гила чиг алай.
(ашукьдиван чуьнгуьр къачуда.)

Дабандавай цацунихъ,
Къаридивай и гуьзел;
Вирт алай вичин мецел,
Пуд фу къачур, НуькI-хала!
ЦIигли, мигли, НуькI-хала!

Чубанривай фу гана,
Хажалатар цIув гана,
Алабашаз къув гана,
Пуд гьер къачур, НуькI-хала!
ЦIигли, мигли, НуькI-хала!

Пуд гьерехъ Аждагьандин,
Гьахъ-гьисаб авур чандин,
Чи ашукь тир жавандин,
Свас азадай, НуькI-хала!
ЦIигли, мигли, НуькI-хала!

Свас багъишна ашукьдиз,
Шадвал гъайи махлукьдиз,
Вуч гаф ава къуллугъдиз?
Чуьнгуьр къачур, НуькI-хала!
ЦIигли, мигли, НуькI-хала!
Вирида
Сагъ хьурай лагь вирибур!
Жегьиларни кьуьзуьбур!
Чи куьпеяр-бицIибур!
ЦIигли, мигли, НуькI-хала!

Сагъ хьурай чи аялар!
Авай михьи хиялар!
Сагърай вири кьегьалар!
Чаз тамашай, НуькI-хала!
ЦIигли, мигли, НуькI-хала!
ЦIигли. мигли, НуькI-хала!
ЦIигли, мигли, НуькI-хала!