Сухтадин дафтардай

Дегь девирдин ва и мукьвара кечмиш хьайи шаииррин эсерар, тайин тушир сухтадин-фекьидин гъилик чирвилер къачурдан дафтардай 

СУХТАДИН ДАФТАРДАЙ
Гъилин хатIарин чарар кудай туш!
М. Булгаков.

Зи вилик жилдерни аламачир, чебни дуьз цIарарин 23 чар-чикай ибарат тир са дафтар ква. Адан чарарин кьве патарални латин гьарфаралди кхьенвай гафар-чIалар ава. Аламат жедай кар ам я хьи, диндин келимаяр, гьатта шиирарни кваз анжах араб гьарфаралди кхьизвайла, заз жагъанвай дафтарда абур латин гьарфарал басма авунва. Советрин власть гъалиб хьан-вай макъамда, мусурман дин анихъ амукьрай, араб гьарфа-рални кхьин еке къадагъа тир. Аквадай гьал, и дафтардин ие-си тир сухта, вичив гвай араб гьарфарал басма авунвай дуьаяр ва шиирар, вичизни бегьем чир тахьанвай латин гьарфаралди цIийи кьилелай кхьиниз мажбур хьанва. Адаз латин гьарфа-ралди дуьз кхьинин къайдаяр чир дахьунин себеб яз, пара кьадар гъалатIар, гафар сад масадак акадарунар арадал атанва. Им са акьван еке синих туш. Акси яз, чна тIвар малум тушир сухтадиз рикIин сидкьидай чухсагъул лугьуниз мажбур я. Эгер абур араб гьарфарал кхьена амайтIа, жагъай касдивайни ачухдиз къалуриз хьун хаталу тир.
Заз, а касди, ам вичизни марф къвадай юкъуз кIвализ хъфи-дай рекьелай жагъайди я лугьуз тестикьарнай Вини Арагъви Ибрагьим лугьудай касди. Низ чида, ам жагъай кас вуж тиртIа? Ибрагьима, вичиз жагъанвай дафтар кIвализ хкана, са-са чар ахъайиз килигна. Сифте чинлай латин гьарфарал кхьенвай, Аллагьдихъ галаз алакъалу ялварар-дуьаяр яз акур-ла, адаз дафтардин иеси диндихъ галаз алакъалу кас тирди чир хьана. Гьа са вахтунда, ана са кьадар шиирарни аваз акурла, ада дафтар заз багъишна. За а дафтарда авай шиирри-кай са шумуд Лезги газетдизни ганай, амма дафтарда, завай кьил акъудиз алакьай шаиррин шииррилай гъейри, жуваз те-чир чIалалди кхьенвай шиирарни ама. Белки, винидихъ гузвай шиирар ва я абурун вариантар маса ксаризни, цIарарин кьадарар дуьз ва уьксуьк яз жагъанва. Ингье за абур куь фикирдиз гъизва.
Кьвед лагьай ва пуд гьудай чинар, адет яз, дуьайрилай баш-ламиш жезва. Ахпа алейсалам Мугьаммед пайгъамбар кьи-никьиз талукь шиир ава:
Сад лагьай чар ихьтин гафар-чIаларилай башламиш жезва:

Зикирдин чIалар
Я Аллагь,
Аллагьи-Аллагь,
Аллагьи-Аллагь,
Аллагьи-Аллагь,
Я Къадир Аллагь!

Я Расулуллагь,
Я Рагьимуллагь,
Я Гьакимуллагь,
Я Керимуллагь!
Ла илагьи-илаллагь.
Ла илагьи-илаллагь.
Ла илагьи-илаллагь.
Шафаат, Расулуллагь!

Ла илагьи-илаллагь.
Ла илагьи-илаллагь.
Ла илагьи-илаллагь.
Я Гъафуруллагь!

Ла илагьи-илаллагь.
Ла илагьи-илаллагь.
Ла илагьи-илаллагь.
Хейриббари я ати!

Ахпа чарар (с.а.с.) Мугьаммед Пайгъамбардин (с.а.с.) буба-рин тIварар: Абдуллагь, Абдул-МутIалиб, Гьашим, Абдул-Манаф, Къусаййу, Къилаб, Муррат, Кагьбу, Лаййу, Талиб, Фигьру, Малик, Назар, Къинанат, Хузаймат, Мадрикат, Иль-яс, Низар, Магьад, Гьаднан. Гьасрет Али-Абу-ТIалибан хва. Муса пейгъамбар-Имранан хва. Абурулай гуьгъуьниз «Ал-лагьума азаби Раббана.» - лагьана, саки 15 цIарцIе дуьаяр, ибадатдин чIалар ава.
За жезмай кьван текстда дафтардин автор вуж ятIа чир хьун патал, адан нагъват хвена гузва. И дафтардин 5-чинлай «Сад Аллагьди буюрмишна» тIвар гана къвезвай шиир, са бязи кса-ри, чпини сиверай кIватIна кхьенваз, алатай девирдин шаир-рин тIварарихъ ягъиз, ктабра тунва. Заз жагъанвай затIарихъ галаз, чпин ихтияр аваз, Мегьамед-Расул гьажидин, Шамсу-дин Гьажидин дафтаррай жагъай шиирарни эсерарни гузва. Агъадихъ гузвай шиирдин кьилни, за, адет тирвал, адан сифте цIарцIикай авунва гузва:
.
Сад Аллагьди буюрмишна
Бисмиллагьир Рагьманир Рагьим!
Азраил
Сад Аллагьди буюрмишна азраилдиз,
Вач вун, зи дуст Гьабибуллагьдин кIвализ.
Вахт агакьна дустунин руьгь къабз ийиз.
Атана ам ви къапудал, я Мугьаммед Мустафа!
Мустафа
Салам гана, атана ви къапудал,
Килиг уна, буюрмишна Зулжалал.
Ван хьанач хьи адан салам, гьич са чIал.
КIеви хьана гьан юкъуз гьал, я Мугьаммед Мустафа!
Азраил
Мад эверна азраилди къваз тийиз,
Чун саил я аван изин къвез гьаниз.
«Алибейти Набий»-лугьуз гьарайиз,
Акун патал ви ширинвал, я Мугьаммед Мустафа!
ФатIимат
ЭкъечIна эвердин ванцел, ФатIимат,
Расулуллагь югъваз тежез даима,
Элкъвенач хьи кIвачел къвазна къаима.
Ашукь хьана ви жамалдал, я Мугьаммед Мустафа!
ФатIимат
Хабар кьуна ФатIиматди гьан чIавуз:
«Им вуч кар я ван тежез ваз гаф лугьуз?
Расулуллагь я хьи машгъул гьан юкъуз,
Элкъвенач хьи ашукь яз вал, я Мугьаммед Мустафа!
ФатIимат
Са араб яз атанава къе сад инал,
Ахъана хьиз къпу, ала къаршидал.
Заз чин тийиз, я Гьабиби Зулжалал!
Чир хьана ваз адан агьвал, я Мугьаммед Мустафа!
Мугьаммад
На лагьана а ви рушаз, я Расул:
«Азраил я, чан руш, ая на кьабул.
Етим ийиз килфетарни зи магьрум» -
Жаваб гана на гьан чIалал, я Мугьаммед Мустафа!
ФатIимат
Азраил яз чир хьана ваз гьа чIавуз»,-
Залан хьана ви гьаларни, гьа юкъуз.
«Улмет!»-лугьуз, фергьяд ийиз гьан чIавуз,
Гьасан, Гьуьсейн алаз метIел, я Мугьаммед Мустафа!
Мугьаммед
«Вун хвашкалди!»-Лагьана азраилдиз,-
«Зияратдиз атанан руьгь къабз ийиз?
Вун шехьна хьи, азраил, къе лап ажиз!»-
Азан гана Гьазрет Билал, я Мугьаммед Мустафа!
Гьазрет Билал
Залан яз тIал, физ хьанач хьи мискIиндиз,
Муъминарни ажиз я ваз килигиз.
Гьазрет Билал атана ваз эвериз,
Юзаз хьанач кIеви яз тIал, я Мугьаммед Мустафа!
Мугьаммед
Буюрмишна, на лагьана:« Я Билал!
Машгъул я зун, кIеви я гьал, нефсинал…
Абу-Букар имам хьуй квез, пис я гьал».-
Ишехьна хьи Гьазрет Билал, я Мугьаммед Мустафа!
Гьазрет Билал
Элкъвена мискIиндихъ гьарайиз Билал,
Ван хьайила, чир хьана хьи–пис я гьал.
Ишез-ишез акахьна эл-хебни кIел,
«Аман!»-лугьуз, я Зулжалал, я Мугьаммед Мустафа!
Мугьаммед
Ван хьана хьи ан чIавуз ваз абурун,
Лугьуз, ишез, тамарзу яз вун акун.
Буюрмишна ФатIиматди кьвед атун,
МискIиндиз вун тухун патал, я Мугьаммед Мустафа!
ФатIимат
Къуьнерикай кьуна фена мискIиндиз,
Гьалалвална, халкьди разивал ийиз,
ЭкъечIна вун жемиатдиз вяз ийиз,
Чара хьунухь чир хьун патал, я Мугьаммед Мустафа!
Мугьаммад
«Сагъвилелди кьабул ая эмирар!
Абу Букар имам яз ая кпIар».-
Сад Аллагьдин чIалар ая зикирар,
На лагьана: «Ая гьалал!»-я Мугьаммед Мустафа!
----------------
И чIал лагьай касдин тIалабунар:
1
Ви ахир сад фана багъ я, фана багъ!
Вун мусафирхьтин кьада, тадач сагъ!
Вун дуьньдин экуь рагъ я, экуь рагъ!
ЭкъечIнавай тек чун патал, я Мугьаммед Мустафа!
2
ЧIал теснифай мурад я зи, эй азиз!
Зун саил я ви къапудал тIалабиз.
Шафаат ая вуна къияматдиз.
Дегиш тийиз гьа йикъан гьал, я Мугьаммед Мустафа!
3
Гьазрет Билал Пайгъамбардин девирда,
Межевир яз, мискIинда ви эмирдал,
Пашман хьана кьатI хьайи уьмуьрдал.
Шегьерэгьли тир шелни-хвал, я Мегьемед Мустафа!
4
Вун вири аламарин султан, я Мугьаммед Мустафа!
Эй мубарак тир арифан, я Мугьаммед Мустафа!
Чун ви зайиф тир милет я даиман,
ТIалаб ийиз вавай игьсан, я Мугьаммед Мустафа!
5
Вун я къутIби анбиян гьам Хатамал Мурсалин,
Нурудаян сиру субгьан, я Мугьаммед Мустафа!
6
Шукур хьуй Сад тир Агъадиз, ви уьлмет яз халкь авур!
Я чIехи дердерин дарман, я Мугьаммед мустафа!
7
Зулжалалди халкь авуна ви жамалдин нурдикай,
Лавгьу къелем гьаршу Рагьман, я Мугьаммед Мустафа!
8
Ирид цавар, ирид чилер, ирид икьлим дуьньяни,
Шамсу къамар куллу регьан, я Мугьаммед Мустафа!
9
Хьана, гьелбет, гьар са нямет, кулли вари махлукьат,
Муьжуьд женнет къапу-ризван, я Мугьаммед Мустафа!
10
ХалкьначиртIа вунни, белки, халкь ийичир Агъади,
Я са мелек, я са инсан, я Мугьаммед Мустафа!
11
Я цаварни халкь ийичир, я чилерни дуьньяда,
Я са шейъни, я са гьайван, я Мугьаммед Мустафа!
12
Эхир хатам ятIани вун, хьана фахрул анбияи,
Зулжалалдиз хьана мигьман, я Мугьаммед Мустафа!
13
Гьам Шариат, гьам ТIарикъат хьана загьир дуьньяда,
Хьана марифатдин майдан, я Мугьаммед мустафа! 14
Фирдаусда шехьзава хьи вун паталди даима,
Нече шумуд куьчни карван, я Мугьаммед Мустафа!
15
Вавди нурни, я са шейъни гьинава хьи, гьич авач,

Дури якъут, лагьли маржан, я Мугьаммед Мустафа!
16
Гьарусатдин чуьлда акьван махлукьатди ваз гьарайиз,
Жеда нече куьчни карван, я Мугьаммед Мустафа!
17
А чIавуз ана нечемин шумудни сад жеда хьи,
Хьана межнун, хьана гьайран, я Мугьаммед Мустафа!
18
Чаз са чара ая вуна, вун чи фергьяддихъ агакь,
Чаз къалурмир югъ хъфей гьан, я Мугьаммед мустафа!
19
Чун назардикай атIумир, чун ви лукIвар хуьх вуна,
Чалай алуд гьар са душман, я Мугьаммед Мустафа!
20
Чавай дустар хьайла къурбат, чи винел а дуьньяда,
Гьар са залум хьана къуфтан, я Мугьаммед мустафа!
21
Рази жемир вун фанада чи гьалар сефил авуна,
ИкI зайиф тахьуй гуьзел дин, я Мугьаммед Мустафа!
22
Чун паталди агь чIугуна Зулжалалдиз халкь авур,
Ая сад тир фергьяд аман, я Мугьаммед мустафа!
23
На чи дердериз дава ая тIабибал аламин,
Ая сад феряд аман, я Мугьаммед Мустафа!
24
Метлебарни гьасил ая, я Хатамал Мурсалин,
Биризака мални иман, я Мугьаммед Мустафа!
25
Гьар са хатан гъил къачуна, я Хатамал Мурсалин,
Я азиз сейиди мавлан, я Мугьаммед Мустафа!
26
Гьаси лукI гьар сад гъамунвай хуьх вуна гьар са дуьньяда,
Бигьакъи Халикьи даян, я Мугьаммед Мустафа!
27
Ва би гьакъи Рабил агъна, ва би гьакъи агьлика,
Ва би гьакъи вагьйи Къуран, я Мугьаммед Мустафа!
28
Ва би гьакъи исмил азам, ва би гьакъи асгьабика,
Абу Букар, Умар, Усман, я Мугьаммед Мустафа!
29
Ва би гьакъи а Садуллагь а алимрин муъминин,
Ва би гьакъи исми Салман, я Мугьаммед Мустафа!
30
Ва би гьакъи анбияи, ва би гьакъи Вейсал Къарар,
Ва би гьакъи чандин дарман, я Мугьаммед Мустафа!
31
Ва би гьакъи гьирамаи табианал гьафизин,
Ва би гьакъи жумла баян, я Мугьаммед Мустафа!
32
Ва би гьакъи уьлмет гьасин аражина бижуди,
Шафааткал а аламин, я Мугьаммед Мустафа!
50
Салаватуллагьи алейкум ва алейна ажмаин,
Ва ала кулли мусурман, я Мугьаммед Мустафа!»
----------------
Аквадай гьалда, Мугьаммед Пайгъамбар (с.а.с.) кьи-никьиз бахшнавай шиир-дуьадин автор, ам гьа и дафтар жагъ-ай кас, я ам адани са нин дафтардай цIийиз кхьин хъувунва. Адавай, амай шаиррихъ галаз вичин тIвар кьаз тахьана, «Зун са саил я атанвай ви къапудал» кхьенва. Шиирда цIарар тамам тушир чкаярни ава. Гьа са вахтунда, зун автордин нугъват ва дуайрин гафар хуьзни алахънава.
И дафтардин 14-чинлай башламишна, авторар гьелелиг малум тушир са шумуд шиир ава. Ам Хпеж Къурбанан кIватIалда гьатнава:
 

Етим Эмин
ГьикIда
Рабби, хьанач дуьньядикай заз вафа,
Эхир къияматда дахьайтIа гьикIда?
Чан къачудай Бере гьам я хьи жафа,
Ажугъ авай малаик атайтIа гьикIда?

Ин дуьньядал хьана гьал зи сефил яз,
Башламишни хьана зи чан зелил яз.
Бала На заз гана, сабур тIимил яз,
Рагьметдикай зи пай атIайтIа гьикIда?

Кьиникь са затI туш хьи илагьи пара,
Дуьньядикай эхир жедач хьи чара.
Агъадин къаншарда кьейила сура,
Вахъ вуч жаваб ава лагьайтIа гьикIда?

Гьикьван хифет ийин даим, датIана.
Хажалатдик кана, зи рикI атIана.
Келима шагьадат зи мецел татана,
Ажалдин пияла ацIайтIа гьикIда?

Етим Эмин, тIимил хажалатдани?
Дуьньядин гъам тIимил гьавалатдани?
Дуьнья, на заз ганай къияматдани,
Зи гунагьар залан хьайитIа гьикIда?

Мяхкергъ Шихмегьамедан шиирар
Вун я хьи
Бисмиллагьир Рагьманир Рагьим
Рабби, гьар са дуьньядал гьавни мадед вун я хьи!
Вари шейэр фана я, даим абед вун я хьи!
Диде, дадаш авачир, велед, юлдаш авачир,
Бажи, къардаш авачир вагьид агьад вун я хьи!
СултIан, завал авачир,тагьайир гьал авачир,
Тешпигь жамал авачир, тек тир семед вун я хьи!
Бина, мукан авачир, маскан, магьдан авачир,
Гьаким, султIан авачир, халикь, шерик авачир,
Девлет, уьскуьк авачир, маму абед вун я хьи!
Руьгь авачиз-дириди, яб авачиз-ван жериди,
Я Рабби, ламйалид ва лам йулад вун я хьи!
Вилер авачиз-аквар, мез сивевачиз-рахар,
РикIин сирдикай хабар, рабил гьибад вун я хьи!
Ирид цавар, чилерин, ирид икьлим гьуьлерин,
Тамам вири эллерин халикь-устад вун я хьи!
Эвел буба Адамдин, ахпа ахир Хатамдин,
Жумла вари аламдин, зикир ферйад вун я хьи!
Вири шейэрин Халикь, гьар са марзукьдин разикь,
Гьам тагьбуд вилиз лайих Рабби тек сад вун я хьи!
Я Рабби, вун я вадуд, гьар са гьамиддин магьдуд,
Вин гьаси лукIварин макьсуд, рикIин мурад вун я хьи.
Я Рабби!
(И шиир Садикьидин «Вил атIудач дуьньядихъай»
Етим Эминан кIвачиз яна гьатнава. «Вун я хьи», «Не-всиниз» - туькIуьр хьуниз ва нугъватдиз килигайла, Мехкергъ Шихмегьамедан шиирдиз ухшар я. Сиажидин.
 

Невсиниз
Я невс, вун заз хьана душман, иблисдихъ дуствал ава ви.
Акваз-акваз алдатмишдай, душмандихъ хушвал ава ви.
На рикIел гъваш, чIулав чилик са дар мичIи кIвал ава ви.
Гьан дар кIвализ гьазур авур вуч хъсан амал ава ви?
На хиялда, и дуьньяда ажалдиз мажал ава ви.

Нефесар тамам хьайила, гьич са гьелле ваз амукьдач.
Гьа вахтунда гьич са касди я кьил, я пел кьаз амукьдач,
Мез акIана сивин къава, са чIални рахаз амукьдач.
Руьгь акъатна куьтягь хьайла, са затIни акваз амукьдач.
Фикир ая, рекьидай къуз, вилерлай фир сел ава ви.

Лугьуз мецел атайди на, им види вуч къалмакъал я?
Шикет, гъибет пеше кьуна, рахадайди чIуру чIал я.
МичIи сура а ви юлдаш дуьньядал авур амал я.
Ви амалар пис хьайитIа, дар лакьанда вид вуч гьал я?
Инкир-минкир ийидайла, вуч суал-жаваб ава ви?

Гьарам, гьалал хкуд тийиз, дуьнья гъиле гьатуй лугьуз,
Айидайди гьан фикир я, маса затI туш йифиз, я юкъуз.
Фикир це на валай вилик дуьньядилай фейибуруз,
Дуьнья кIевиз кьуна гъиле, эхират рикIелай ракъуз,
Дуьнья гъиляй акъатайла, ахпа вуч хиял ава ви?

Гьар мусурман стха кьуна, рикIивай дуствал ая на.
Я кесиб хьуй, я девлетлу, виридаз хушвал ая на.
Хъсан крар вилик кутур, эхиратдиз мал ая на.
Гьар са пис кар терг авуна, хъсан кардиз сал ая на.
На хиялмир и дуьньяда, я девлет, я мал ава ви.

Дуьньядилай вун хьтинбур шумудни сад фена, юлдаш.
Гьич са касдиз куьмек хьанач, буба, диде, я дуст, къардаш.
Хиялар яргъал тухумир, рекьидай югъ на рикIел гъваш.
Гъилевай затI тIимил акваз, масадан затI мейир тараш.
И дуьньядин мал паталди чIехи къалмакъал ава ви!

Дуьнья лугьуз вуч бала я? Вил вегьейла, са затI туш вун.
Ви кар чидай акьуллудаз мусибат я вун кIевиз кьун,
Ви дарман я ви ширинвал, агьулдилай туькьуьл акун,
Эхиратдиз килигайла, тIветIрен лувайни вун такун,
Кепекдайни вун дакьадай, хъсан касдихъ къал ава ви?

Дуьньядал магьрум хьайи кас, эхиратда жеда пашман,
МичIи сурай къарагъайла, акьул фена жеда гьайран.
Гунагьрин пар далудаллаз, акурла ваз терез-мизан.
Ви Халикьди ваз лугьуда: «Гунагь, суваб чIугу, инсан.»
Гунагьар залан хьайила, хупI кIеви шел-хвал ава ви.

Ваз Аллагьди буюрмишай, важибар ада ая на.
Нече шумуд къайгъу тийиз, ви ферзер къаза ая на.
«Аллагь-Сад я. Пайгъамбар-гьахъ.»-лугьуз-лугьуз гьарая на.
Азиз уьмуьр зайи мейир, тубадиз чара ая на,
Гунагьрилай гъил къачудай, чIехи Зулжалал ава ви!

Дуьньядиз
Фагьумайла, дуьньядин гьал, лап эхир заман хьанава,
КIани патаз ял авурдаз, гила лап девран хьанава.
Залумаруз гилан аям, гьакI багъи-бустан хьанава.
Гьар са муъмин хьанва ажиз, фасикьни уфтан хьанава.
Гежегуьндиз майишат-кар, гьам фитне, буьгьтен хьанава.

Гьар са эмир терг авуна, гьар са батIул хьана ширин,
Гьикьван аям гьалда куьне, терг авуна и гуьзел дин?
И дуьньядал хьана ашукь, фикир авач абед кIвалин.
Ша, элкъвена туба ая, икI кьейитIа язух я хьин,
Ферзи суьннет агъуз кьуна, мидай крар кIан хьанава.

Дуьньяд малар кIватI ийимир, талагьиз гьич гьарам, гьалал,
Эхиратдин парар кьамир, невсни шейтIан хьана далал.
Гъафил жемир Гьисабдин Къуз, малаикар къвазда кьилел,
Гьар патахъай гьахъ квайбурун кьада яха мягькемвилел,
Са зерре гьахъ тутIун патал, чаз терез-мизан хьанава.

Гьакъиниз-гьахъ лугьур бенде, ин заманда гьич сад амач.
Пис кар гъиле гьат хьайила, кьулухъ чIугваз дугърид амач.
РикIе, меце сад гаф авай, гьам мусурман гьич ваз аквач.
Сад масадал хьана азгъун, кьинихъ садан рикIел алач.
Гьар пис карни кIанибуруз, гьила майдан хьанава.

Алимарни зайиф хьана, эсер авач чи вейзеруз,
Гъафилбурун насигьатди, гьикI эсерда кьейибуруз?
Эмир, тариф терг авуна, майил ава негь краруз,
Шариатдал амал тейиз, ийиз гьуькуьм, гьисаб чIуруз,
Шер-Шариат терг авуна, гьукумни диван хьанава.

Эгер гьарам течир са кар хабар кьуртIа са авамди,
Бязибуру лугьудач хьи, гьа кар я хьи пис гьарамди.
Чуьнуьхда хьи авай гьукум вичин ктаб ва каламди,
Шариатар агъуз кьада, чаз эцигнавай имамди,
КIел авунал амал тийиз, шак авач мирван хьанава.

Гьакимарун арадамач, гьич са гьукум, я адалат.
Нагагь сада арза гайтIа, жезда факъирдал гьавалат,
Дуьз лагьана ийидач хьи, хийир кардал са далалат,
Гьахъ-гьисабдиз килиг тийиз, гуда гьандаз пис хажалат.
Къуллугъэгьли риаятдиз, гьам филни аслан хьанава.

Инсанарин писвилериз килигайла, жеда гьейран,
Шумудни сад ваз аквада, чехир хъвана, хьана пиян?
Гьахъ авачиз, ягъиз-рекьиз, сад масадав хьана душман,
Мусурмандин мал тарашда, кьинер кьада яз вич гиман,
Фасадэгьли хьана буьтуьн, хупI чIуру карван хьанава.

Динэгьлийриз гила аям, ажеб жафа хьанава хьи,
Гьар са чIуру писвал ийиз, шумудан рикI канава хьи,
Айиб, арвал амачиз гьич, гьая, адеб, ягь фенава хьи,
Я чIехи-гъвечIи тийижиз, дуьзвилин буба кьенва хьи,
Бутун эллер бейбаш хьана, вири бегни хан хьанава.

Гьар са гьукум даим кьиле жеда лугьуз жемир куьн шад,
Вил вегь куьне кьейибуруз, квелай вилик шумудни сад,
Фагьум ая дуьнья акьван, кIевиз кьамир, хьана шагьад,
Эхир ажал мукьвал хьайла, хьанач адаз чара-миндад,
Нече шумуд бедбахт хьана, жегьенем-забан хьанава.

ЧIуру крар хьана пара, невсни шейтIан юлдаш галаз,
Вай-гьал хьана Агъад вилик, гьикI фида чун и парар гваз?
Аллагь рази жери амал, гьич са карни авач хьи чаз,
Гьар са касди чара ая, рекьдалди дуьньядамаз,
Мехкергъ эгьли, туба ая, ви парар залан хьанава.

Насигьат
Зулжалалди дуьнья расна, Адамаз хавлат хьана хьи.
Эвел кьиляй атай Калам, Мусадиз Таврат хьана хьи.
Инжилни Забур атайла, абур вири кIватI хьана хьи.
Мугьаммедаз Къуран атайла, абур вири кат хьана хьи,
Гьам виридалай хъсан затI, чи гъилени гьат хьана хьи.

Гьа Къуранни жем авурдаз-Гьасрет Усман лугьуда.
Келима шагьадат кIелурдаз-гьадазни Иман лугьуда.
Сидкьидай кIевиз кьурбуруз-эгьили мусурман лугьуда.
И дуьнья бани адамдиз-са вад къа мугьман лугьуда.
Гьан ксарни вири фена, гьила чи нубат хьана хьи.

Шер къерехдив акъвазарна, икI кьурбур-адетар я.
Ан хиялар мейир куьне, абур чIуру ниятар я.
И дуьньядин бахилвилер-ахиратдин хифетар я.
Дуьньянун дуьньядин малар-абур вад къан зейнетар я.
Эхир сад къуз амукьдайди-зикир, ибадат хьана хьи.

Невси залум-шейтIан ад я, чара авач хвена кIанда.
КIанда авур яхши-яман-а дуьньядал хьана хьана кIанда.
Гьам стхаяр, вахар, дустар-вири туна фена кIанда.
Гьи кьадар яш авуртIани, ахир сад къуз кьена кIанда.
А чIавуз абру лугьуда-чун дуьньядай гат хьана хьи.

И невсинлай пис затI авач, лугьудайдаз гьич ар авач.
Сад кIвализ чун фидайвал я, къапу авач, пенжер авач.
Мункар, Нинкир атай бере, лугьуз женни-вин кар авач.
Исрафилди ахверуна къарагъункай хабар ава.
А чIавуз абру лугьуда: гьазур къиямат хьана хьи.

Чапла гъил хурай акъудна, далудал далал хьайила,
Вичи авур яхши-яман, атана кьилел хьайила,
Изин авачиз рахаз женни? Мез аваз чун лал хьайила,
Микаилди мизам чIугваз, гунагьар кIватIал хьайила,
Ан чIавуз абру лугьуда: гила крар успат хьана хьи.

А гунагьар кIула кьурла, гъафуру рагьим лугьуда.
А СиратIдин кIаник квайдаз- нари-жегьенем лугьуда.
Недайдаз-закьум лугьуда, хъвадайдаз- гьамим лугьуда.
Жегьеннет забанийару, я Аллагь Керим лугьуда.
Ан чIавуз абру лугьуда: чун куь арарат хьана хьи.

Гъафил хьана хиялармир, ибур вири жеривал я.
Атана фей крар хьтин, кьилел вири къверивал я.
И дуьньядал чаз гайиди, са вад къанди деривал я.
Ан амалар шак авуртIа, ви фагьумдин кьеривал я.
Рекьидалди яхъ на ибур, квез са насигъат хьана хьи.

Ша, жемиат
Ша, жемиат, яхъ куьне зи весиат,
Атана куьн гила зи гьалдиз килиг!
Дуьнья патал чIугур гзаф азият,
ЗатIни амачир гила зин гъилиз килиг!

Гъафил жемир, ин югъ куьне рикIел гъваш,
Зи мейит кьуна куьне гъенел гъваш.
Гъил къачуна, рагьметар зи винел гъваш.
Чилин кIани квай зиндар лакьандиз килиг!

Виридан югъ я хьи ими, шак авач.
Чун физавай кIвализ пенжер, рак авач.
Анун къене лампа авач, экв авач,
Гъибрет кьуна, куьн зи мейитдиз килиг!

Ин гьалда зин вилериз экв аквадач,
Билбил хьиз вуч рахадай захъ мез амач.
КIвалин эгьлийризни зун мад ахквадач.
Рахаз тежер, лал хьайи зи мециз тамаш!

Ажалдиз са чара-дарман жагъанач,
Фидай чка дар хьана зун акIанач.
Азраилди хабар гана, къаланач,
Бейхабар вин яргъа сефердиз килиг!

Ших-Мегьемед дуьньядай акъат хьана,
Диривал ви винелай алат хьана.
Эгьли килфетдивайни къакъат хьана,
Вун гила Агъадин рагьметдиз килиг!

Дустуниз
Ашукь жемир вун дустунин гьавадал,
Зунни хьана вунни пашман жеда, дуст.
Ихтибармир кIанда лугьуз явадал,
Эхир Сад къуз кIеви душман жеда, дуст.

Уьмуьр куьтягь хьана ризкьи атIайла,
Инкир, минкир зайиф чандик ккIайла,
Невес дар яз, чан гъаргъардиз атайла,
А чIавуз чаз герек иман жеда, дуст.

Мез лал хьана, рахаз жедач кьейила,
Мад ахквадач ругь акъатна фейила,
Дустагъ хьана, мичIи суруз фейила,
Алай либас лацу кафан жеда, дуст.

Суал ийиз Инкир. Манкар атайла,
Хабар кьуна, Рабби вуж я лагьайла,
Амукьайла, жавабар гуз тахьайла,
Жув жуван невсинал пашман жеда, дуст.

Къарагъ жедач дар лакьанда акIана,
Даамарарни галатда як ктIана.
Кiарабарни жеда чилел алкIана,
Винел алай накьвар залан жеда, дуст.

Сурун кьилихъ къарагъайла кьецIила,
Гьарай ийиз амукьайла гишила,
Лугьуда на: вуч ийин бес за гила?
РикI сефил яз, рикI перишан жеда, дуст.

Гьахъ вахкудач и дуьньядал амаз на,
Кьинни кьада шумуд фасикь галаз на,
ЭрчIи къвалал Расулаллагь акъвазна,
Аллагь Вич Къази яз дуван жеда, дуст.

Гьарда вичин гъиле гана ктабар,
Мизан къурмиш жедай чIвауз гьисабар,
Гунагьрилай кьезил хьана сувабар,
Жегьеннемда кана бирганд жеда, дуст.

Бейниван зи насигьатар на кьуртIа,
Тач невсини, кьий а югъ ваз такуртIа,
Регьим уна Аллагьди гъил къачуртIа,
Фирдаусда гьуьруь-гъилман жеда, дуст.

Я Илагьи
Бисмиллагьир Рагьманир Рагьим
1
Я илагьал аламия Зулжалал,
Гьар са хаталу лукIаруз, я гъафур,
Я мубарак мелек, Жабраил, Желил,
Сидкьивилел Агъадиз тIеат авур,
2
Я расулуллагь Мугьаммед Мустафа,
Вай гьарай чин, вай гьалар чин, вай жафа!
Са чара чаз, са куьмекин, дад вафа!
Я шагьадат, чаз Агъади халкь авур.
3
Гьич са чара ийидач на аманей!
Агъакьа зи кана тIазвай фарманей,
Я Абу Букарни, я чан Салманей,
Кьасимет я, я Жафере, я тIейфур.
4
Я гьанбал Гьасани гьам харкьани гьей,
КьутIби аба алия СултIани гьей,
Я мубарак Юсуфал гьамдани гьей,
Са чара куьн халкь авурдаз хьуй шукур.
5
КьутIби араби, я Абдулхаликьей,
Чазни це, я Рабби, вуна мафикьей,
Я имамал арифу, я Садикьей,
КьутIби камил хьана вусул Агъадур.
6
Мубарак Мугьамад баба, я алигьей,
КьутIи Мугьамад баба, я валигьей,
Ва я Сейид эмирул Кубали гьей,
Чан авач зи, руьгь авач зи квез дагур.
7
Са чара чи дердериз, са дарманей,
Я гьакъикъат, я тIерикъат майданей,
Я гуьзел шагь накьшибани султIаней,
РикI зикирдал исмузатдал накьшавур.
8
Сирдин хазинад куьлег, я Рабби гьей!
Шейх Мугьаммедул Бухари кьутIби гьей,
Я мубарак баба ал Якьубу гьей,
Аман феряд, чун куь назардик кутур.
9
Шейх Абдуллагь мухлисарун шагьидей,
Шейхерун шейх Мугьаммедун загьидей,
Я шейх дервиш Мугьамед абидей,
Ана Абдуллагьжиран лил Мушкур.
10
Я хавачекин тIерикьатдин завкьи гьей,
КьутIби, я шейх Мугьаммедул бакьи гьей,
Я мубарак Агьмедулфе ругу гьей,
Дуьнья гьич са тIветIре лув кьван яз дакьур.
11
Мубарак шейх Мугьамедун масумей,
Ай а султIан Сейфудин жанумей,
Я Сейиднур Мугьамедун дарманумей,
Метлебар ава зи, аман квез лугьур.
12
Аман фиряд я Гьабибуллагьи гьей,
Шейхерин шейх, эй мубарак шагьи гьей,
КьутIби авлияи Абдуллагьи гьей,
Тергуна негь гьар са эмирдихъ ялун.
13
Я играми ситкьи Ихлас абидей,
Жумлу махлукьатдин ялун кьутIбей,
Лиршад мубарак шейх Халидей,
Тмам дуьнья арши курси лавкарун.
14
Я мубарак Куьрдемир, Истамбулей,
Ваз хабар я чи гьаларкай сафилей,
Эй вилин (и)шигъ мухлисарин далилей,
Мухлисаруз даима хазина тур.
15
Эй играми Хасмугьамед Ширваней,
Я хьи вун чи дердериз са дарманей,
Устадрин берекатдал игьсаней,
КIан я хьи чаз вавай Рабби, я сабур.
16
Сувабар авач, гунагьар я пара гьей,
Аман мевлана, ая чаз са чара ей.
Вилин (и)шигъ Мугьамедун Ярагъи иршадей,
Иршадуна гьар са эмирдихъ ялун.
17
Я Жамалдин кьутIби лиршадей,
Я мубарак эйди баба имдадей,
Я мубарак эй чи гъил кьур устадей,
Ачух ая чаз берекат фейзи пур.
18
Я вишни къанни кьуд агъзур анбия,
Я мубарак эвлияун усфия
Ибадуллагь эй рижадул агъния,
Аман феряд, медед куьн чаз хьухь гьазур.
19
Чун са гьаси лукI я, я гъафурей,
Асивилиз авач, Рабби, кьадарей,
На гуьзетмир чи амалар, я шукурей,
Назардик на чун кутур.
20
Гьич са затI авач, Илагьи, дуьньядал,
Гьич са затIни на дакьана маз къачур.
Куьнни юлдаш хьуй илагьи гьанбуруз,
Филжинани малгьури валкьусур.
21
Бигьадика ялиюл йазим суммабигьакъи
Бийикал калкерим суммбигьди
Жамиаил анбея ва гьакъидил авлияун асфия.

Хпеж Къурбанан шиирар
Эренлардиз
Ша, къведайбур Шалбуз дагъдиз мугьман жез.
Гьарамдикай туба уна, гьалал нез.
Вилерилай ахмиш хьана, накъвар къвез,
Ша, мугьман жен Эренлардиз, эй эллер!

КIан хьуналди акварди туш ан ери,
Эвлияр кIватI хьана ана лап вири.
Женнет жеда аниз фейи касдин ери,
Ша, мугьман жен Эренлардиз, эй эллер!

Акьуллуяр йиса садра физ ава.
Эвлийри чун гьаси лукIвар хуьз ава.
Бязи халкьар вил галаз рекьиз ава.
Ша, мугьман жен Эренлардиз, эй эллер!

Рекьиз экъечI гьар са инсан зикир ийиз.
Шукур ая чун халкь авур Халикьдиз.
СиратI куьрпуь икI агъади гуда дуьз.
Ша, мугьман жен Эренлардиз, эй эллер!

Илгьи Первердагар, Вун я хьи Сад.
Валай гъейри панагь авач хьи мад.
Гьар са касди лугьур ишез, айиз дад,
Ша, мугьман жен Эренлардиз, эй эллер!

МутIлакь жемир куьн а кьадар дуьньядиз,
Сурун къене жеда, валлагь, куьн ажиз.
ЭкъечI гила гьар са кас зикир ийиз,
Ша, мугьман жен Эренлардиз, эй эллер!

Низ жагъана дуьньядикай хъсанвал?
Гьидан къени авуна эхиратдин кIвал?
Анун къене, валлагь, жеда чун бейгьал.
Ша, мугьман жен Эренлардиз, эй эллер!

Ша, ин фана дуьнья терг айин.
Жавагьир я, валлагь, и чав гвай дин.
Агъур суваб я, валлагь, аниз фин.
Ша, мугьман жен Эренлардиз, эй эллер!

Зерре асул авайди туш дуьньядиз,
Вал ашукьбур жеда хьи вири ажиз.
Гьар кткана сефер жедач ихьтин дуьз.
Ша, мугьман жен Эренлардиз, эй эллер!

Ша, куьн килиг и дуьньядин ахирдиз.
Халикьди халкь авуна чун вири рекьиз.
Къаст ая куьне ан мубарак Шагьдиз физ,
Ша, мугьман жен Эренлардиз, эй эллер!

Найнет ая куьне кафир шейтIандиз.
Агъадин къаншарда тижервал ажиз.
Ният ая куьне эвлуярун зиярат айиз.
Ша, мугьман жен Эренлардиз, эй эллер!

Фикир ая сурун къене жедай азабдиз.
Хабар кьадай Мункар, Никир атун дуьз.
Агъадин къаншарда тижервал ажиз,
Ша, мугьман жен Эренлардиз, эй эллер!

Исрафилди гьарай уна, яяйла сур,
Гьарусатдин чуьлда жеда чун гьазур.
Агъади ана чаз тагудайвал зур,
Ша, мугьман жен Эренлардиз, эй эллер!

Гьар са кас ажуз жеда магьшердин къуз.
Хайи бубадиз жеда суваб дакъуз.
Эвлийрикай куьмек жеда, валлагь, а къуз.
Ша, мугьман жен Эренлардиз, эй эллер!

Хпеж Къурбана лугьун квез агьвалат.
Кафир иблис тижервал чал гьавалат.
АлукI тийирвал чал жегьеннемдин халат.
Ша, мугьман жен Эренлардиз, эй эллер!

Имансуз
Эй имансуз куьзуь кафир,
Сивни дехуьз, ийиз фикир,
Къведачни бес Мункир, Накир,
Ви къаншардиз, я имансуз?

Вун гьикI фида чIулав суруз?
Гъифрет къведа ваз азаб гуз.
Дар лакьанда хьана ялгъуз,
Ви гьал вуч хьуй, я имансуз?

Виш йис хьана ви дуьньядал,
Гьинава на кIватI авур мал?
БарбатIуна эхират кIвал,
Физава вун, я имансуз.

Яргъал къвазна вун диндивай,
Жегьеннем жед ваз хас чка.
Чiулай къабан жеда вакай,
Сурун къене, я имансуз.

АтайтIани вун дуьньядиз,
Гьич са кар на авунач дуьз.
Къведа фасикь вун магьшердиз,
Уьзуькъара, я имансуз.

Зазакунач ихьтин фасикь,
Ша, и кафир къван гана йикь!
Жегьеннем я ам ваз лайих,
Я гьа, валлаг, я имансуз

Чир хьанач ваз диндин къадри,
Жегьенем я ваз хас ери.
Женнетда хьайила вири,
Лап гьарусат, я имансуз.

Агъур затI я сивни суваб,
Жегьеннемда гуда азаб.
Къени гъиле гуч ви ктаб,
Гьарусатда, я имансуз.

Гьая тушни ваз кьуьзуь кас?
Нари жегьеннем я ваз хас,
АлукIна кьатIиран либас,
ЦIуюн къене, я имансуз.

И чIал лагьай Хпеж Къурбан,
Магьшерда ви жеда дуван.
Абукевсер, гьич са лукьман,
Жагъидач ваз, я имансуз!
(Шамсудин гьажидин дафтардай)

Я Рабби
Галукьайла кьиникьин тIал,
Азраилди гудач мажал.
Галукьайла жуван ажал,
Мидад иллагьи, я Рабби!

Алимди чуьхвейла жасад,
Рабби, Вуна ая азад.
Валай гъейри авач масад,
Миддад илагьи, я Рабби!

Кафанда тур чIавуз жасад,
Гьич и дуьнь аквадач мад.
Чун халкь авур Аллагь Вун Сад,
Мидад илагьи, я Рабби!

Жасад тур чIавуз мафеда,
Чи гунагьар гьана жеда.
Кьуд касди ам къуьнел кьада,
Мидад илагьи, я рабби!

Жасад эцигайла чилел,
Вири гьейран жеда анал.
Эцигайла сурун патал,
Мидад илагьи, я Рабби!

Жасад авудайла суруз,
Инкар, Минкир атай чIавуз,
Касни вачиз хьайла ялгъуз,
Мидад илагьи, я Рабби!

Ялгъуз хьайла дар лакьандик,
Жегьнемдин гьал акваз вилик,
Акьрабар ккIайла чандик,
Мидад илагьи, я Рабби!

Исрафилди сур ягъай къуз,
Магьшердиз кIватI хьайи чIавуз,
Рагъ хкайла сад тир цавуз,
Мидад илагьи, я Рабби!

Жегьеннем гъайла магьшердиз,
Къведа ама гьарай ийиз.
Тамар на чун гьа къуз ажиз,
Мидад илагьи, я Рабби!

Хьайила жегьенемдин ван,
Чиле гьатда митIерихъ кьван.
Женнетдин ракшара Ризван,
Мидад илагьи, я Рабби!

Сад Аллагь вич хьайла къази,
Чiугвада терезмизанди,
Гьакьар вахкуз, ийиз рази,
Мидад илагьи, я Рабби!

Тухвайла чун СиратI муькъвел,
Виш йис жеда анин хътIал.
Вай-гьал я хьи а йикъан гьал,
Мидад илагьи, я Рабби!

Чун я Мугьаммадан уьммет,
СиратIдилай фида, гьелбет.
Дуст Гьабибуллагьдин гьуьммет,
Мидад илагьи, я Рабби!

И чIал лагьай Хпеж Къурбан,
Фирдаусда я чаз макан.
Женнетдани гьуьруьйрин ван,
Мидад илагьи, я Рабби!
(Шамсудин гьажидин дафтардай)

Невс
Гьич жедач хьи ваз лагьай ван,
МичIи суруз хьайла мугьман,
Гьа юкъуз чаз кIеви душман,
Вун барбатI хьуй, гьаясуз невс!

Чир хьанач ваз диндин къадри,
Женнетда жеривал ери,
Эдебсуз жеч валай гъейри,
Вун барбатI хьуй, гьаясуз невс!

Дуст я вун Иблисдихъ галаз,
Даим винел ляне алаз.
Агъан хьуй, чакай яргъаз,
Вун барбатI хьуй, гьаясуз невс!
Хилаф я вун шариатдиз,
Тiарикъатдив кьадач вун дуьз.
ДакIан я ваз Салават гъиз,
Вун барбатI хьуй, гьаясуз невс!

Ваз чидачни ви мурдарвал?
Вакай даим гуз на завал.
Ягъалмишриз гьарамдин мал,
Вун барбатI хьуй, гьаясуз невс!

Ширин я ваз табни гьилле,
Гъибет чидач ийиз фитне,
Фагьумна за эвел бине,
Вун барбатI хьуй, гьаясуз невс!

Ширин я ваз далдам-зуьрне,
Гьикьван ягъин за ваз тегьне?
Вун вун кьаз пара вине,
Вун барбатI хьуй, гьаясуз невс!

Вун жемир зал икI гьавалат,
Ваз дад хьурай, залай алат!
АлукIнавай жегьнемд халат,
Вун барбатI хьуй, гьаясуз невс!

Хпеж Къурбан ишелариз,
Невс дакьурла вичивди дуьз,
Башламишна тегьне ягъиз,
Вун барбатI хьуй, гьаясуз невс!
(Шамсудин гьажидин дафтардай)
 

ЗехитI Абдул-Гьашиман шииарар:
Пайгъамбардин тариф
Тарифуниз хьунухь лайих,
Аллагьдивай ятIа тафикь?
Чи дердиниз ая шафа,
Я Мугьаммад, я Мустафа!

Вун халис рагъ хьиз атана,
Азиз ислам гъиз атана.
«Аллагь зикир» из атана,
Я Мугьаммад, я Мустафа!

Вун хайи вахтунда азиз,
Гьич рахадай кас амачиз
Гявурар лап хьана ажиз.
Я Мугьаммад, я Мустафа!

Ви яхцIур йис хьайла тамам,
Вун аламриз хьана имам.
Гваз атана Къурьан Калам.
Я Мугьаммад, я Мустафа!

Ваз чIехи къуллугъ атана,
Халкьариз буйругъ атана,
Ви уьммет язух атана
Я Мугьаммад, я Мустафа!

Тамамрна атай буйругъ,
Са зеррени тунач кьулухъ.
Женнет гьуьруь я ваз дуллух,
Я Мугьаммад, я Мустафа!

Вун фейилахъди Кабадиз,
Умур акурлахъди вичиз,
Абу Жагьил хьана ажиз,
Я Мугьаммад, я Мустафа!
 

А гавурди къал авуна,
Залумар гьавал авуна,
На душманар гьал авуна,
Я Мугьаммад, я Мустафа!

Ваз Аллагьди тестикь гана,
Инсанар ваз табигъ гана,
Ви суннатриз муьтIуьгъ хьана,
Я Мугьаммад, я Мустафа!

Гила чун гьакI тахсир хьанва,
Ви уьлметар есир хьанва.
Дуьньяд эхир асир хьанва,
Я Мугьаммад, я Мустафа!

Вун дуьньядай акъат хьана,
Чун гьавадай ават хьана,
Эхир дажал инад хьана,
Я Мугьаммад, я Мустафа!

Вуна чаз са назар ая,
Мельуьм шайтIан бизар ая,
Зулжалалдиз вазир ая,
Я Мугьаммад, я Мустафа!

Ви шафаат хьана кIанда,
ТIабиат затI гана кIанда.
Чаз са шафа гана кIанда,
Я Мугьаммад, я Мустафа!

Минкиран Накиран патай,
Вейсал Къаранидин патай,
Чаз са шафаат я атай,
Я Мугьаммад, я Мустафа!

Абубукар, Умар галаз,
ТIарикъатдин дамар галаз,
Сад Аллагьдин куьмек галаз,
Я Мугьаммад, я Мустафа!

Усман галаз ви мурадар,
Аслан галаз Али Гьайдар,
Чи дердерин багьа дидар,
Я Мугьаммад, я Мустафа!

Ва би гьакъи Гьуьсен. Гьасан,
Чаз багьа тир я кьве инсан,
Назил ая абулейсан,
Я Мугьаммад, я Мустафа!

И чIал лугьуз лазим я зун.
ЗехитI Абдул Гьашим я зун.
Шафаатдик кутур на чун,
Я Мугьаммад, я Мустафа!
(Шамсудин гьажидин дафтардай)

Дустуниз рагьим
Азиз дустум, яр-дуст Кьасум,
Халкьдин фарман фагьума.
Ви гьалдикай я заз майлум,
Дердиниз дарман фагьума.

Вак хукIурди еке мусибат,
Аллагьдин кьадар я, гьелбет.
Гьасретал Алидин велед,
Гьуьсенни Гьасан фагьума.
Кечмиш хьана Абу Букар,
Гьайбатлу кас хьана Умар.
Ислам тIарикъатдин дамар,
Адалат султIан фагьума.

Мугьаммед пейгъамбар ери,
Дуьньядиз халифа хьайи,
Шагьадат пияла хъвайи,
Гьазрет Усман фагьума.

Гъаиб хьана гьайдар Али,
Вишагъзур кьушундин ери.
Зулфикъар схулмишна кьейи,
Аллагьдин аслан фагьума.

Агьу дагъда дяве хьайи,
Аскердикай чара хьайи,
Пудкъанни цIуд парча хьайи,
Гьамзет пагьливан фагьума.

Дербен пару залзалавур,
Эгьли килфет гьалдал авур,
Пейливан шагь муьгьтел авур,
Рабийул Салман фагьума.

Вил вегьейла и дуьньядиз,
Шумудни сад хьана ажиз?
Чан эциг исламдин рекьиз,
Январмишай чан фагьума.

Ви килфетар сефил дахьуй,
ТIеатдикай гъафил дахьуй.
РикIе чIуру фикир дахьуй,
Гьан гуьзел Кьуран фагьума.

Рази хьунухь рагьмет я.
Ваз Зулжалалдин нуьмет я.
Ваз, азиз дустум, минет я,
Ваз жин дустни душман фагьума.

Чна жин шал-хвал авуна,
Хийир дуьа кIел авуна.
Мелуьм шейтIан лал авуна,
Мубарак иман фагьума.

Аллагьдин рагьмет хьуй вичиз,
Женнетдин нуьмет хьуй вичиз.
Иншаллагь, жеч вун ажиз,
Мусафир мигьман фагьума.

Зияратдиз фена кIанда,
Жавагьирар гана кIанда.
Ширин суьгьбет хьана кIанда,
СиратIал мизан фагьума.

Нажмуддиназ тариф хьана.
Диде-буба зайиф хьана.
Верибуруз гьайиф хьана.
Женнетдин гъилман фагьума.

ЗехитI Гьашим я бейчара.
Хийир дуьа жеч жал пара?
Серин дахьуй дустар ара,
Рагьимни Рагьман фагьума.

 

Штул Мегьамед Гьажи эфендидиз
Штулавай шейх Мугьаммед,
На Аллагьдиз ая фигьад.
Вун халкь авур Агъа я Сад,
Мубарак Гьажи эфенди.

Муршидвилиз камил я вун,
Рашидвилиз Шамиль я вун,
Мухлисайриз даим я вун,
Мубарак Гьажи эфенди.

Хуш тIебиат инсан я вун,
Аршда авай лейсан я вун,
Буьтуьн халкьдиз масан я вун,
Мубарак Гьажи эфенди.

Кьудби жагьана Жамалуддин,
На дуьньядиз загьирна дин,
Ви камалдиз хьуй аферин,
Мубарак Гьажи эфенди.

Иблисдин мекир пара я,
На ви устаддиз гьарая,
Зи дердиниз чара ая,
Убарак Гьажи эфенди.

Абубукар Садикь я вун,
Муршидвилиз лайих я вун,
Девришвилиз тасрикь я вун,
Мубарак Гьажи эфенди.

Шужагьатдиз Умар я вун,
Тарикъатдин дамар я вун,
Зулуматдиз фанар я вун,
Мубарак Гьажи эфенди.

Ибадатдиз Усман я вун,
Къазаматдиз аслан я вун,
Фирдаусдин бустан я вун,
Мубарак Гьажи эфенди.

Аманатдиз хаим я вун,
Геже-гуьндуьз гьаким я вун,
Ададатлу гьаким я вун,
Мубарак Гьажи эфенди.

Ибадатдиз залил я вун,
Гъейрибурал пехил я вун,
Уна гуьре сефил я вун,
Мубарак Гьажи эфенди.

Аштерханда загьир я вун,
Алимвилиз магьир я вун,
Гилан Абдулкъадир я вун,
Мубарак Гьажи эфенди.

Ви бубадин лацу гуьмбет,
Гьар мураддиз багъ я женнет.
Вун са чими рагъ я, гьелбет,
Мубарак Гьажи эфенди.

Ви мухлисар сефил тахьуй,
Салагь зада гъафил тахьуй,
РикIе чIуру хиял тахьуй,
Мубарак Гьажи эфенди.

ЗехитI Гьашим-и бейчара,
Гунагьарни авай пара,
Чи дердиниз ая чара,
Мубарак Гьажи эфенди.
(Шамсудин гьажидин дафтардай)

Илагьи
Зи рикI чIулав хьана пара,
Я Рабби Ваз дад, Илагьи.
Гьаси лукIран дуьа-чара,
Кьабул ая фад, Илагьи.

Цiемжуьд агъзур алам вири,
Авач панагь валай гъейри,
Махлукьатар авур дири,
Агъа я Вун Сад, Илагьи.

Чи арза такьуртIа, Худа,
Нари жегьнемда чун куда,
Ахпа чун ни патав фида?
Ваз я чи фиряд, Илагьи.

Муъмин лукIар ишез ава,
Шафаатдихъ къекъвез ава,
Гьич са чара тежез ава,
Ая чун азад, Илагьи.

Салигь крар хьана ажиз,
УстIар я Вун хъийидай дуьз,
Тiеат ийиз геже-гуьндиз,
На чун ая шад, Илагьи.

Авач дуьньядикай вафа,
Муъминариз хьана жафа,
Кьилел къведай бала-кьафа,
На алуда дад, Илагьи.

Алимбуруз гана хифет,
Залумбуруз гана нисрет,
Валай гъейри чна минет,
Низ ийида мад, Илагьи?

Муъминар имандал гъайи,
ГъвечIи, чIехи къаин хайи,
Алам вири, Гьуьруь-Пери,
Халкь авур устад, Илагьи.

Фасикьар жегьнемда кудай,
Муъминар женнет ракъурдай,
Эллеминдин чан къачудай,
Гъуьрчехъан я сад, Илагьи.

ЗехитI Гьашим я зун гьаси,
Мегьшердин къуз я Вун Къази,
Муъмин ксар ая рази,
Тахьуй чун барбатI, Илагьи!
(Шамсудин гьажидин дафтардай)

 

Мевлиддин варз атана
Атана мад, атана мад,
Мевлиддин варз атана чаз.
Дуьнья нурдай ацIана мад,
Мевлиддин варз атана чаз.

Аллагьди чаз нямет гайи,
Бейтулаллагь шаддиз фейи,
Играми пайгъамбар хайи,
Мевлиддин варз атана чаз.

Кяфирарин гьаваяр хай,
Муъминариз рагьмет жагъай,
Аллагьдин чаз нямет жагъай,
Мевлиддин варз атана чаз.

Къадир чир хьухь, аман эллер,
Ая пайгъамбардин мехъер,
Ийиз йикъар, ийиз йифер,
Мевлиддин варз атана чаз.

Пайгъамбаррин руьгьер чидай,
Ашукь ксар гзаф шедай,
Хъсан тир межлисар жедай,
Мевлиддин варз атана чаз.

Туба ая, туба хьуй лагь,
Пайгъамбар вич хьуй квез панагь,
Килигайла рагьметуллагь,
Мевлиддин варз атана чаз.

Ша, муъминар, ша, кIватI хьухь куьн,
Шадвал ийин пайгъамбардин,
Фейзу берекатдин дерин,
Мевлиддин варз атана чаз.

Ашукьриз вич чир ийидай,
Берекат загьир ийидай,
Аллагьдиз зикир ийидай,
Мевлиддин варз атана чаз.

Фасикьариз хабар авач,
Муъминбуруз ахвар авач,
Ашукьарин кьадар авач,
Мевлиддин варз атана чаз.

Абедлух яз межлисда авай,
Ашукь касдин руьгь аквадай,
Пайгъамбар вич гьазур жедай,
Мевлиддин варз атана чаз.

Зикирдин ван цава, чиле,
Бейти ашкъи гьатиз кьиле,
Расулдин гъил кьуна гъиле,
Мевлиддин варз атана чаз.

Абдул Гьамид жемир гъафил,
Рагьиетдай ацIанва цав, чил.
Пайгъамбардихъ гатаз мет-кьил,
Мевлиддин варз атана чаз.
(Шамсудин гьажидин дафтардай)

Абдуллагь
Фана дуьнья
Мугьаммед пейгъамбар фейи,
Вакай вучда, фана дуьнья?
Авлияр, анбияр фейи,
Вакай вучда, фана дуьнья?

Чир хьанач ваз Абу Букар,
Кечмиш хьана Усман, Умар.
Гъаиб хьана Али Гьайдар,
Вакай вучда, фана дуьнья?

Лугьудач на хъсан запун,
Гьич авач хьи вун кIевиз кьун.
Гьа виляй я за ваз лугьун,
Вакай вучда, фана дуьнья?

Тадач вуна гъвечIи, чIехид,
На чIар чIулав, на чIар рехид,
Ви невс гьикьван залум, пехъид,
Вакай вучда, фана дуьнья?

Вун мусафир хьтин къведа.
Инсанар вири рекьида.
Вахт атайла чунни фида,
Вакай вучда, фана дуьнья?

Вахт атана чунни фейла,
Къандар жегьеннем ифейла,
Дустарни гьаниз вегьейла,
Вакай вучда, фана дуьнья?

Ажеб затI я дуст жедайди.
Дустуниз куьмек идайди.
Валлагь кьий вакай шедайди,
Вакай вучда, фана дуьнья?

Ви эхир сад мусафир я.
Гъафил жедайди кафир я.
Аллагьни Рабим гъафур я,
Вакай вучда, фана дуьнья?

Дуьнья, вун сад-фана багъ я.
Чаз жагъирди-вад юкI агъ я.
Акьулсузар-дамах-чагъ я.
Вакай вучда, фана дуьнья?

Килигайла, ажеб затI я.
Ви ахир фана-барбатI я.
Яхши, яман-вири сад я.
Вакай вучда, фана дуьнья?

Вил вегьейла эхиратдиз,
Жегьеннем мункир ксариз,
Залан затI я дин фикирдиз,
Вакай вучда, фана дуьнья?

Абдуллагьди ваз лугьузва?
Нур-чирагъ яз вун къалузва,
Ви ажугъди чун къе кузва.
Вакай вучда, фана дуьнья?
(Шамсудин гьажидин дафтардай)

Насруллагь
Амукьда
Къурху яхъ на (гьаси) Гьасан,
На авурди ваз амукьда.
АвуртIани хийир игьсан,
На авурди ваз амукьда.

Уях жеч вун, эй гъафил кас,
И фана туш садазни хас.
Вид я лугьуз алай либас,
Гьамни чарадаз амукьда.

Пис ксарив жемир ара,
Фана шейэр кIватIмир пара,
ЗатIни вахъ кьач мичIи сура,
Стхадиз, вахаз амукьда.

Ая, гада, вуна хиял,
ГьикI жедатIа сура ви гьал.
Кьве кас къведа ийиз суал,
Жавабар дакьаз амукьда.

Исрафилди сур ягъайла,
Аламар ахгакь хъувурла,
Гьар са уьзуь сагъ хъувурла,
А ви дустар ваз амукьда.

КIватI хъувурла и сивежан,
Ана жеда хан ви Султан.
Эцигда ваз терез-мизан,
Амалар жуваз амукьда.

Вугудач ви гъиле Ктаб,
ЧIугвадайла вавди гьисаб.
Артух хьана мадни азаб,
На ви гъил жакьваз амукьда.

АлучIайтIа дуьз рекьелай,
Аллагь фейитIа рикIелай,
Физ жеч вавай а муькъвелай,
Яргъа яз, такваз амукьда.

ДахьайтIа ви шериат дуьз,
Аватда вун жегьеннемдиз.
Гьар са муъмин уьткемдиз физ,
Вун гьана такьаз амукьда.

Аллагьдиз на тавурла дад,
Са мумкинни хъижедач мад.
Кудайла на тIалабда яд,
Вун гьана кьураз амукьда.

Эй муъмин кас, вид я женнет,
КIевиз кьуртIа ферзни суннет.
Дадмишда на гьар са нямет,
Гьана абед яз амукьда.

Хъижеч ваз са жафадин кар,
Ацукьда вун гьана санбар.
Авахьна физ виртIед вацIар,
Абукевсер хъваз амукьда.

КIеви яз хуьх на ви иман,
Хъижедач вун ана пашман.
Багъишда ваз Гьуьруь, гъилман,
Хуш калам рахаз амукьда.

Умуд я ви, эй Насруллагь,
Регьим, Рагьман, я чан Аллагь!
Расул икрам гьахъ я, валлагь,
Шаффаат бул чаз амукьда!
(Авторди, мумкин я, Гьажи Гьасаназ
хъиляй гьаси Гьасан лугьун)

Абдул-Вагьид
Гъаф ая, Аллагь
Хесте лукI я зун, дерт авай пара,
Кулли дердериз вун я хьи чара.
ГьикI жеда зи гьал а мичIи сура?
Гъаф ая, Аллагь, на зи гунагьар!

Чанда гьатнаваз а сурун азаб,
Халикь, ийизва къе вавай тIалаб.
Тежедайвал зи язух чан кабаб,
Гъаф ая, Аллагь, на зи гунагьар!

ТIалабзава къе, эй Халикь, вавай,
Кьисмет авуна женнетда авай,
Язух зи чандиз нур гана цавай,
Гъаф ая, Аллагь, на зи гунагьар!

Дегиш хьана зи бедендин гьалар,
Уьзуькъара яз чизмач заз чIалар.
Ахъайдайвал заз женнетдин варар,
Гъаф ая, Аллагь, на зи гунагьар!

Назик хьана зун йиф-югъди ишез,
Залум невсинин агъавал тежез.
Ават тийирвал жегьнемдиз кичIез,
Гъаф ая, Аллагь, на зи гунагьар!

Ширин ахварай геж аватна зун.
Чанда гьатнаваз эх тежез зурзун.
Гьар са дердиниз куьмек я жузун,
Гъаф ая, Аллагь, на зи гунагьар!

Фагьум авурла дуьньядин гьалар,
Гьар са къадам зи я хьи гунагьар.
Хугуз жедайвал завай жавабар,
Гъаф ая, Аллагь, на зи гунагьар!

Фикирди кьуна кабаб жезва зун,
Тахсир пара кваз ква хьи зак зурзун.
Тахсиркрариз рагьимлу я вун,
Гъаф ая, Аллагь, на зи гунагьар!

Аватнава зун ргазвай гьуьлуьз,
Акъудиз тежез пак шартIар кьилиз.
Хуш тежедайвал иблисдин вилиз,
Гъаф ая, Аллагь, на зи гунагьар!

Фагьум тавуна пис гафар лугьуз,
Залум невсини вегьена агъуз.
ГьикI жеда зи гьар Къиямат юкъуз?
Гъаф ая, Аллагь, на зи гунагьар!

Акьул кьилемаз, сагъ беден гумаз,
Вилер экуь яз, тахсирар акваз,
Тамир, Халикь, зун шейтIандихъ гъугъваз,
Гъаф ая, Аллагь, на зи гунагьар!

Геж гъавурда гьат авуна хьи зун,
КичIе яз цIухъай къачуна зурзун.
Аллагь, сад я зи Вавай тIалабун,
Гъаф ая, Аллагь, на зи гунагьар!

Кхьиналди зи куьтягь жеч цIарар,
Пара хьанва захъ дуьньядин цIаяр.
Ачух жедайвал дуьз рекьин варар,
Гъаф ая, Аллагь, на зи гунагьар!

ТIалабунрихъ зи авач хьи эхир.,
КичIея хьи заз, хьун эхир-пехир.
Пуч тежедайвал, хъувуна элкъуьр,
Гъаф ая, Аллагь, на зи гунагьар!

ТIалабзава за уьзуькъара яз,
Кабаб хьанва рикI гунагь пара яз.
Гьахъ рекьихъ хуьквез гуз са ара заз,
Гъаф ая, Аллагь, на зи гунагьар!

Азраил мелек атайла хуруз,
Гъана вегьейла мичIи тир суруз,
Лакьанда аваз, гьал тирла чIуруз,
Гъаф ая, Аллагь, на зи гунагьар!

Атайла Накир ва Минкир мелек,
Зурзун акатна жеда зун гьелек.
Рагьимни Рагьман, вун хьухь заз куьмек,
Гъаф ая, Аллагь, на зи гунагьар!

ТуькIуьрнава за заз чидай затIар,
Багъиш ая заз кватIа гъалатIар.
Абдул-Вагьид я гьакъикъат зи тIвар,
Гъаф ая, Аллагь, на зи гунагьар!

Рухун Магьмуд
Агьмедаз
Аллагьдивай куьмек тIалаб, я мадед,
Аллагьдин дустунин тIвар я Мугьаммед.
Фидай рехъ йагъур хьуз ваз, стха Агьмед,
Чан играми азаиз стха эфенди!

Чун физвай югъ я, гьелбет, адина,
Чун физ авай зиярат я Мекке-Мадина.
Куьн хуькведалди дустар гьикI хьуй ина?
Чан играми азиз стха эфенди!

Чан буба, на абур ая аманат.
Аллагьди хуьй чеб анара саламат.
Исламдин уьлкве авайди я адалат.
Чан играми азиз стха эфенди!

Мубарак хьуй ваз Меккедин рехъ физвай.
Валай сабур хуьнин тIабигь низ ава?
Идрис пейгъамбардин халат низ ава?
Чан играми азиз стха эфенди!

Мигьалдин арада ад хьаначни хупI?
Сивера ферзини дад хьаначни хупI?
Цуьквер дидед рикI дар хьаначни хупI?
Чан играми азиз стха эфенди!

Йикъар гьисаб ийиз, варцар са шумуд,
Халикь Зулжалалдик кутуна умуд,
Ин чIал лагьай факъир саил я Магьмуд,
Чан играми азиз стха эфенди!

Стха Мегьамед
Лавгьил магьфуздавай кьадардин йилси,
ЧIехи Первердагар, стха Мугьаммед!
Ин къариблух уьлкведа хьанвай гьаси,
Чун зайиф лукIвар я, стха Мугьаммед!

Ви стхаяр Усман, Магьмудни Агьмед,
Вахъ эрзиман я, зи стха Мугьаммед.
Чун санал жен, эй илагьи тир мадед!
Лугьуз чи ялвар я, стха Мугьаммед!

Яраб гьикI ава жал чи Али стха?
РикIиз гзаф кIани Ракъуят баха?
ИкI айру хьун жуван мубарак арха,
Ажеб жетин кар я, стха Мугьаммед!
Яраб гьикI ава жал Зайнабни Зарбаф?
Гъуланагъа галаз гъамлу яз гзаф.
Лугьумир чаз куьне авач кIус инсаф,
Аллагьдин кьадар я, стха Мугьаммед!

Аллагьди куьн рикIер лап шад авурай,
Кьве кIвалерни даим абад авурай,
Къуй куьн рикIер Аллагьди сад авурай,
Мурад-куьн дидар я, стха Мугьаммед!

Тамум вах, я Раби, вун уьзягъ хьуй,
Гьуьсейн, Абдуллагь–кьве бала сагъ хьуй,
Чилин циф акъатна, квез рагъ хьуй,
Ибурни сад къар я, стха Мегьемед!

Дердисер я хьи чаз дуьньядин девлет,
Чандай акъатдач хьи дуртар чи, гьелбет.
Гьинал эцигда за ви тIварцIин гьуьрмет?
Ви тIвар – азиз тIвар я, стха Мугьаммед!

Жемятризни вуна салам-дуьа лагь,
Чи хизанриз чIехи-гъвечIид дахьуй лагь.
Кьадар-гьисаб дахьуй, вуна пара лагь,
Вун чи векил кас я, стха Мугьаммед!

Салам-дуьа лаги чи амай дустариз,
Амай стхайризни вири вахариз.
Чун рикIеллай къуни-къунши хуьрериз,
Вуна хабар ая, стха Мугьаммед!

Дустар пара я чи, сан гуз жедач хьи,
Чан гуз кIан я, декьей чан гуз жедач хьи,
Чавай чун кьейитIан къан гуз жедач хьи,
ДахьайтIа рикI тIар я, стха Мугьаммед!

Са вахт жедач гьич кьил хурал алачир,
Гьич са югъ жеч чи вил рекьел алачир,
Гьич айибмир, на кьил-кьилел алачир,
Саилдин чIалар я, стха Мугьаммед!

Къурбан буба
ХупI нур атаначни къечез?
На туна чун ишез-ишез.
Аллагьдихъай пара кичIез,
Чан нурарин Къурбан буба!

Ви магьалдин тIвар я Самбур,
Ава вахъни самбар абур.
Вун акурла кьадач сабур,
Чан нурарин Къурбан буба!

Зун къурбанд хьуй ви гьа чандиз,
Ваз Сибирь хьана шуьре дуьз.
Ви кIвач эцигай уьлкведиз,
Чан нурарин Къурбан буба!

Ви гьал чидач эгьрегаруз,
Къадри хьанач мукьвабуруз,
Хабар жеда фейла суруз.
Чан нурарин Къурбан буба!

Мубарак Гьажи эфенди
Тарикъатдин я вун макан,
Хуш тIабиат я вун инсан.
Муьруьдариз я вун масан,
Мубарак Гьажи эфенди.

Фирдаусда хьуй ви ери,
Кьисмет хьуй ваз женнет гьуьруь,
Дагъустандиз акъучIай рагъ,
Мубарак Гьажи эфенди.

Бубад сурал авур гумбет,
КIватIал хьанва эллер вири.
Дагъустандиз акъучIай рагъ,
Мубарак Гьажи эфенди.
И дафтIарда, вич и мукьвал вахтара рагьметдиз фенвай кас ятIани, жуван фикирдалди, дин-имандиз талукьарнавай жуван хуьруьнви Абдулгьалиман хва Абдуселиман и са шиирни гуз кIанзава:

Абдулгьалиман Абдуселим
На гъил къачу
Халкь авур Кас чил-цав, йиф-югъ,
Чи бурж я Ваз авун къуллугъ.
Вахтарилай авур шулугъ,
На гъил къачу, я Сад Аллагь!

Къачун патал рикIин гуьгьуьл,
Чашмиш жеда тирла жежегьил,
На гана чаз ачух кьве вил,
На гъил къачу, я Сад Аллагь!

Акур чIавуз са бязибур,
Амукьзавач жувахъ сабур.
Зун садрани туш такабур,
На гъил къачу, я Сад Аллагь!

На гана чаз фагьум-фикир,
Ви Садвилиз хьурай шуькуьр.
Ийиз тахьуй кьуру зикир,
На гъил къачу, я Сад Аллагь!

Йифиз, юкъуз зи рикIе Вун,
Авайди я рагъ хьиз цавун.
Тийижир кар хьанач авун,
На гъил къачу, я Сад Аллагь!

Къанундиз зун туш хьи акси,
Хьана вахтар хьайи аси.
Хуьз устадрин хьанач веси,
На гъил къачу, я Сад Аллагь!

Заз уьмуьрда хьайи насиб,
Эхирдал кьван хьун я кесиб.
Хьана вахтар чIугур таъсиб.
На гъил къачу, я Сад Аллагь!

На гана чаз рекьер гьяркьуь,
Вилер тахьун патал буьркьуь,
Къурьан кIелнач, туш зун фекьи
На гъил къачу, я Сад Аллагь!

Дуьнья ширин ятIан пара,
Вахт атайла жеда чара.
Алчудна агъ, турла сура,
На гъил къачу, я Сад Аллагь!

На чирна чаз кхьиз хатIар,
Дуьнья расай я вун устIар.
СтIал Абдуселим я тIвар,
На гъил къачу, я Сад Аллагь!

Баянар:
Зулжалал-Аллагь
Улмет-миллет
Игьсан-хъсанвал
КьутIбул анбия чIехи пейгъамбар
Хатамал мурсалин-эхиримжи пайгъамбар
Жамалдин нурдикай-артухвилин нур
Лавгьу къелем Аршу-къияматдал амукьдай затIар
Тарикъат-дуьз рехъ
Загьир-ачухвал
Фирдаусда-женнетда
Гьарусат—къиямат къан майдан
Вагьид-садвал
Семед-муьгьтеж туширди
Лам ялид ва юлад-я хьайид туш, я хайид туш
Бидай крар-чIуру крар
Зейнетар-гуьрчегвилер
Исрафилдин ван-эхирдай къведай ван
Микаилдин мизам-тIебиатдин мизан
Мункир, Никир-сурун суалар кьадай малаикар
Жавагьир-багьа затшар
Магьшердин югъ-эхиратдин югъ
Мусадир-рехъ физвайди

Къейд. Манна-метлеб гуз тахьай са кьадар гафарин-цIарарин кIанерикай цIарар чIугунва. Квахьна, жагъай эсерар, латин гьарфарал кхьей текстер чи гьарфарал туьхкIуьр хъу-вуна, печатдиз гьазурайди шаир Сажидин я.
26.01 2010-йис. Агъа СтIал.